Tầm nhìn dài hạn và hướng phát triển bền vững cho khởi nghiệp công nghệ việt nam

Khép lại hành trình phân tích về vai trò của vốn và các mô hình tài chính hỗ trợ startup, đã đến lúc chúng ta cần nhìn về phía trước – nơi mà hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam không chỉ tìm kiếm nguồn vốn, mà còn hướng đến sự phát triển bền vững, đổi mới sáng tạo và hội nhập toàn cầu. Đây không phải là một giấc mơ viển vông, mà là một mục tiêu hoàn toàn khả thi nếu chúng ta có được một chiến lược dài hạn, đồng bộ và quyết liệt trong hành động.

Trước hết, cần khẳng định rằng khởi nghiệp không thể chỉ dừng lại ở việc “khởi động”. Một hệ sinh thái bền vững là nơi các doanh nghiệp có thể trưởng thành, phát triển quy mô và mở rộng ra thị trường quốc tế. Ở đây, vai trò của công nghệ – đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (big data), Internet vạn vật (IoT), blockchain – sẽ là yếu tố dẫn dắt tăng trưởng. Những công nghệ này không chỉ tạo ra sản phẩm thông minh hơn mà còn giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, tự động hóa quy trình, phân tích hành vi khách hàng, và đưa ra quyết định chiến lược chính xác hơn.

Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ hiện đại vào mô hình kinh doanh đòi hỏi không chỉ vốn đầu tư, mà còn cần một nền tảng hạ tầng kỹ thuật và pháp lý tương xứng. Trong đó, xây dựng một môi trường pháp lý cởi mở, linh hoạt nhưng chặt chẽ về đạo đức và an toàn công nghệ là yếu tố tiên quyết. Chẳng hạn, các hành lang pháp lý thử nghiệm (sandbox) cho AI, fintech hay blockchain cần được thiết kế để doanh nghiệp có thể thử nghiệm sản phẩm, kiểm chứng thị trường mà không sợ rủi ro pháp lý. Đồng thời, các quy định cũng phải rõ ràng trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân, chống độc quyền và đảm bảo cạnh tranh lành mạnh.

Song hành với chính sách, Việt Nam cần đẩy mạnh đầu tư vào giáo dục và đào tạo nhân lực công nghệ chất lượng cao. Các startup AI không thể thành công nếu không có đội ngũ kỹ sư giỏi, nhà khoa học dữ liệu sắc bén, hay những nhà quản trị am hiểu công nghệ. Do đó, cần sự phối hợp giữa nhà nước – trường đại học – doanh nghiệp để thiết kế lại chương trình đào tạo theo hướng thực tiễn, hiện đại và gắn liền với nhu cầu thị trường. Mô hình bootcamp công nghệ, đào tạo ngắn hạn, học kỳ thực tập tại doanh nghiệp... nên được khuyến khích mạnh mẽ.

Mặt khác, hệ sinh thái khởi nghiệp không thể đứng một mình. Cần xây dựng mạng lưới kết nối rộng khắp với các trung tâm đổi mới sáng tạo trong khu vực và thế giới, như Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, châu Âu. Việc tạo điều kiện cho startup Việt được tiếp cận thị trường quốc tế, tham gia các chương trình trao đổi, gọi vốn xuyên biên giới, hoặc hợp tác R&D quốc tế là hướng đi bắt buộc để nâng tầm năng lực cạnh tranh. Các chính sách thị thực khởi nghiệp, hỗ trợ startup "đi ra nước ngoài" cần được thúc đẩy mạnh hơn.

Ngoài ra, để phát triển bền vững, các doanh nghiệp khởi nghiệp cũng cần tiếp cận tư duy quản trị theo hướng ESG – Môi trường, Xã hội và Quản trị (Environmental, Social, Governance). Trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu, việc xây dựng mô hình kinh doanh thân thiện với môi trường, có trách nhiệm với xã hội và minh bạch trong quản trị không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu tất yếu để tồn tại lâu dài. Những startup áp dụng sớm tiêu chuẩn ESG sẽ có lợi thế vượt trội trong việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài và giữ chân người tiêu dùng.

Về phía Chính phủ, để tạo ra sự phát triển đồng đều giữa các vùng miền, cần có chiến lược khởi nghiệp theo địa phương. Không thể áp dụng một mô hình duy nhất cho toàn quốc. Các địa phương cần phát huy đặc thù riêng – như TP.HCM đẩy mạnh fintech và AI ứng dụng vào logistics, Hà Nội tập trung vào công nghệ giáo dục và y tế, còn Đà Nẵng có thể phát triển các nền tảng du lịch thông minh, nông nghiệp số ở đồng bằng sông Cửu Long... Việc phát triển khởi nghiệp có trọng điểm vùng sẽ góp phần tạo ra "vành đai sáng tạo" lan tỏa trên toàn quốc.

Tất cả những định hướng nêu trên không thể thành công nếu không có một tinh thần hợp tác thực chất giữa các chủ thể trong hệ sinh thái: startup – nhà đầu tư – chính phủ – viện trường – tổ chức hỗ trợ. Thay vì hoạt động rời rạc, các bên cần chia sẻ nguồn lực, dữ liệu, cơ hội và cùng nhau học hỏi. Khi tinh thần này được xây dựng vững chắc, Việt Nam không chỉ trở thành “quốc gia khởi nghiệp” đúng nghĩa, mà còn là trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu Đông Nam Á.

Tóm lại, hành trình phát triển khởi nghiệp công nghệ tại Việt Nam đang mở ra nhiều cơ hội lớn, song cũng đi kèm thách thức không nhỏ. Chìa khóa nằm ở tầm nhìn dài hạn, đầu tư vào con người, công nghệ, thể chế và sự cộng hưởng giữa các thành phần. Nếu làm được điều này, chúng ta hoàn toàn có thể tin vào một tương lai nơi các doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực AI và công nghệ cao, không chỉ đứng vững trong nước mà còn tỏa sáng trên bản đồ khởi nghiệp toàn cầu.

Castihub tổng hợp