Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng và mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) trở thành cam kết toàn cầu, làn sóng đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp đang chứng kiến sự dịch chuyển rõ rệt về phía các giải pháp thân thiện với môi trường. Những startup của tương lai không chỉ tập trung vào tối ưu hóa lợi nhuận mà còn phải hướng đến mục tiêu giảm thiểu tác động tiêu cực lên hành tinh. Khởi nghiệp liên quan đến Net Zero vì thế trở thành một xu hướng mạnh mẽ, không chỉ ở các nước phát triển mà cả ở những nền kinh tế mới nổi như Việt Nam. Đây là mảnh đất giàu tiềm năng cho những ai muốn vừa tạo dựng giá trị kinh doanh bền vững, vừa góp phần giải quyết những thách thức toàn cầu lớn nhất của thế kỷ 21.

Một trong những xu hướng khởi nghiệp nổi bật liên quan đến Net Zero là phát triển công nghệ năng lượng tái tạo. Các startup trong lĩnh vực này tập trung vào cải tiến hiệu suất của pin mặt trời, phát triển tuabin gió thông minh, hay nghiên cứu các giải pháp lưu trữ năng lượng bền vững như pin lithium tiên tiến, pin nhiệt hoặc giải pháp lưu trữ hydrogen. Trong tương lai, nhu cầu điện sạch sẽ tăng mạnh để thay thế cho các nguồn năng lượng hóa thạch, mở ra cơ hội lớn cho các mô hình kinh doanh năng lượng phân tán, các trạm sạc sử dụng năng lượng tái tạo, hoặc nền tảng kết nối giữa người sản xuất và tiêu dùng điện theo mô hình “người tiêu dùng đồng thời là nhà sản xuất”.

Ngoài năng lượng, lĩnh vực quản lý và tái chế chất thải cũng trở thành một mảnh đất màu mỡ cho các ý tưởng khởi nghiệp hướng đến Net Zero. Các startup có thể phát triển công nghệ xử lý rác thải thông minh, phân loại rác tự động bằng trí tuệ nhân tạo, hoặc tạo ra các sản phẩm tái chế có giá trị từ rác thải công nghiệp, nông nghiệp hay nhựa. Một xu hướng khác là phát triển nền kinh tế tuần hoàn, nơi sản phẩm được thiết kế để sử dụng lâu dài, có thể tái sử dụng, sửa chữa hoặc tái chế dễ dàng. Những doanh nghiệp đi đầu trong thiết kế vật liệu sinh học, bao bì phân hủy sinh học, hay mô hình “không rác thải” sẽ có lợi thế lớn trong tương lai khi các quy định về môi trường ngày càng chặt chẽ và người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng sản phẩm xanh.

Lĩnh vực nông nghiệp và thực phẩm cũng đang chứng kiến làn sóng khởi nghiệp xanh mạnh mẽ. Các mô hình nông nghiệp công nghệ cao, canh tác theo phương pháp carbon thấp, sử dụng cảm biến và dữ liệu lớn để tối ưu hóa nước và phân bón không chỉ giúp tăng năng suất mà còn giảm phát thải khí nhà kính. Trong ngành thực phẩm, các startup nghiên cứu và phát triển thịt thực vật, protein từ côn trùng, sữa không từ động vật hoặc thực phẩm được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm đang mở ra khả năng thay đổi hoàn toàn cách con người ăn uống trong tương lai. Những mô hình khởi nghiệp này không chỉ giảm đáng kể khí methane từ chăn nuôi mà còn giúp tiết kiệm tài nguyên đất và nước quý giá.

Ảnh minh họa

Công nghệ số đóng vai trò hỗ trợ không thể thiếu cho các startup theo đuổi mục tiêu Net Zero. Các nền tảng phần mềm theo dõi và đo lường lượng khí thải của doanh nghiệp, công cụ phân tích vòng đời sản phẩm (LCA), hay các ứng dụng giúp người tiêu dùng đánh giá mức độ phát thải của sản phẩm và lựa chọn giải pháp thay thế thân thiện hơn đang trở nên phổ biến. Đây là lĩnh vực mà các nhà sáng lập trẻ có thể tận dụng khả năng công nghệ và tư duy sáng tạo để phát triển các giải pháp có tính linh hoạt cao, dễ nhân rộng và phù hợp với xu hướng toàn cầu hóa.

Khởi nghiệp trong lĩnh vực xây dựng và giao thông cũng đang bước vào thời kỳ chuyển đổi mạnh mẽ để hướng đến Net Zero. Các startup có thể phát triển vật liệu xây dựng phát thải thấp, công nghệ làm mát và chiếu sáng tiết kiệm năng lượng, hoặc giải pháp quản lý tòa nhà thông minh. Trong giao thông, cơ hội lớn nằm ở các mô hình xe điện, chia sẻ phương tiện, giao thông công cộng thông minh hoặc logistic carbon thấp. Tại các đô thị đang phát triển nhanh, các giải pháp hạ tầng xanh và giao thông bền vững sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình lối sống đô thị phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững.

Một yếu tố không thể thiếu trong xu hướng khởi nghiệp Net Zero là yếu tố tài chính xanh. Nhiều startup mới tập trung phát triển các nền tảng đầu tư bền vững, ứng dụng blockchain để theo dõi tín chỉ carbon hoặc các công cụ giúp doanh nghiệp nhỏ tiếp cận vốn đầu tư xanh từ các quỹ khí hậu quốc tế. Sự phát triển của thị trường carbon, ngân hàng xanh và các công cụ tài chính đổi mới đang tạo ra môi trường thuận lợi cho những nhà khởi nghiệp có tầm nhìn và khả năng kết nối toàn cầu.

Tóm lại, các xu hướng khởi nghiệp trong tương lai liên quan đến Net Zero không chỉ phản ánh nhu cầu cấp thiết về chuyển đổi mô hình phát triển kinh tế mà còn mở ra vô số cơ hội cho thế hệ doanh nhân trẻ. Từ năng lượng, thực phẩm, giao thông đến công nghệ và tài chính, mỗi lĩnh vực đều chứa đựng những tiềm năng đổi mới có thể tạo ra tác động tích cực sâu rộng cho xã hội và môi trường. Trong một thế giới đang chuyển mình vì khí hậu, những startup mang trong mình sứ mệnh xanh sẽ không chỉ là những người chiến thắng về kinh tế mà còn là những người góp phần định hình tương lai của nhân loại.

CASTI Hub tổng hợp