Trong bối cảnh hiện đại, khi tinh thần doanh nhân và sự đổi mới sáng tạo ngày càng được đề cao, hai khái niệm “khởi nghiệp” và “lập nghiệp” thường xuyên được sử dụng, thậm chí thay thế cho nhau. Tuy nhiên, việc đồng nhất hai khái niệm này là một sự nhầm lẫn đáng tiếc. Khởi nghiệp và lập nghiệp tuy có những điểm giao thoa nhưng về bản chất, mục tiêu, lộ trình và tư duy đều mang tính chất khác biệt rõ rệt. Nhận thức đúng và phân biệt rõ hai khái niệm không chỉ giúp mỗi cá nhân xác định con đường phù hợp cho mình, mà còn góp phần định hình một cách chính xác các chính sách phát triển kinh tế và hỗ trợ doanh nhân của xã hội.

Trước hết, cần hiểu rõ lập nghiệp là gì. Lập nghiệp là quá trình một cá nhân xây dựng sự nghiệp cho bản thân, hướng đến mục tiêu ổn định cuộc sống, phát triển tài chính và vị thế xã hội. Con đường lập nghiệp không nhất thiết phải gắn liền với sáng tạo hay đổi mới. Một người có thể lập nghiệp bằng cách đi làm thuê, thăng tiến trong một tổ chức, tiếp quản công việc gia đình, hay mở một cửa hàng nhỏ kinh doanh theo mô hình có sẵn. Từ khóa trong lập nghiệp là “ổn định” và “bền vững”. Người lập nghiệp thường mong muốn có một công việc ổn định, ít rủi ro và có thể mang lại thu nhập đều đặn theo thời gian.

Ngược lại, khởi nghiệp mang một tinh thần hoàn toàn khác. Khởi nghiệp (startup) thường được hiểu là quá trình bắt đầu một mô hình kinh doanh mới dựa trên ý tưởng sáng tạo, tiềm năng tăng trưởng cao và khả năng đột phá. Khởi nghiệp không đơn thuần là bắt đầu một công việc hay một dự án kinh doanh thông thường, mà là sự tìm tòi, phát minh, phá vỡ các giới hạn và hướng đến việc tạo ra một sản phẩm, dịch vụ có thể thay đổi cách con người sống, làm việc và tương tác. Những người khởi nghiệp thường chấp nhận rủi ro lớn, đối diện với nhiều thử thách và thất bại, nhưng cũng nhắm đến thành công đột phá và giá trị vượt trội nếu ý tưởng được thị trường đón nhận.

Ảnh minh họa

Sự khác biệt lớn nhất giữa khởi nghiệp và lập nghiệp nằm ở tư duy. Người lập nghiệp có xu hướng chọn con đường an toàn, tối ưu hóa các nguồn lực sẵn có, và đi theo các lối mòn đã được kiểm chứng. Trong khi đó, người khởi nghiệp lại dấn thân vào vùng chưa có dấu chân, sẵn sàng học hỏi từ thất bại, thử nghiệm liên tục và không ngừng đổi mới để tìm ra mô hình kinh doanh phù hợp. Chính vì thế, khởi nghiệp là một hành trình đầy mạo hiểm, cần sự kiên trì, sáng tạo và khả năng thích ứng cao. Tư duy này khác biệt hoàn toàn với cách tiếp cận thực tế, chắc chắn và thận trọng của người lập nghiệp.

Một điểm khác biệt nữa giữa khởi nghiệp và lập nghiệp là về đích đến. Người lập nghiệp thường hướng đến sự ổn định cá nhân, xây dựng sự nghiệp vững chắc cho bản thân và gia đình. Trong khi đó, khởi nghiệp không chỉ dừng lại ở việc đạt được thành công cá nhân mà còn nhắm đến việc tạo ra ảnh hưởng xã hội, tác động rộng lớn đến cộng đồng và thậm chí là toàn cầu. Những công ty khởi nghiệp công nghệ lớn như Google, Facebook hay Grab đều xuất phát từ khát vọng giải quyết một vấn đề xã hội và mở rộng ra quy mô toàn cầu, chứ không đơn thuần là tìm kiếm sinh kế cho người sáng lập.

Dù vậy, không thể đánh giá cái nào “cao” hơn hay “tốt” hơn cái nào. Lập nghiệp hay khởi nghiệp đều là những hành trình đáng quý, phản ánh ước mơ, nỗ lực và bản lĩnh của mỗi cá nhân. Việc lựa chọn con đường nào phụ thuộc vào tính cách, điều kiện và mong muốn của từng người. Có người phù hợp với môi trường khởi nghiệp đầy thách thức và sáng tạo. Có người lại tìm thấy niềm vui và giá trị trong việc xây dựng một sự nghiệp ổn định, bền vững theo cách riêng của mình.

Tuy nhiên, sự nhầm lẫn giữa hai khái niệm này có thể dẫn đến nhiều hệ lụy không mong muốn. Một số bạn trẻ bị cuốn theo trào lưu “khởi nghiệp” mà không thực sự hiểu rõ bản chất, dẫn đến việc đầu tư thiếu chuẩn bị, thiếu kiên nhẫn và thất bại nhanh chóng. Ngược lại, cũng có những người ngại rủi ro, bỏ qua những cơ hội lớn để đổi mới và phát triển vì họ đồng nhất khởi nghiệp với lập nghiệp và nghĩ rằng cả hai đều yêu cầu sự an toàn.

Tóm lại, đừng nhầm lẫn giữa khởi nghiệp và lập nghiệp. Cả hai đều là những con đường chính đáng để mỗi người định hình tương lai và xây dựng cuộc sống theo cách của mình. Quan trọng hơn cả là hiểu mình muốn gì, có gì, và sẵn sàng trả giá ra sao cho hành trình mình chọn. Khi đã có sự rõ ràng trong tư duy, mỗi người sẽ có cơ hội thành công dù họ chọn bắt đầu bằng cách nào.

CASTI Hub tổng hợp