Thực tế tại Việt Nam đã xuất hiện hàng chục nghìn doanh nghiệp có đặc điểm, tính chất như doanh nghiệp xã hội từ lâu đời. Theo số liệu của Hội đồng Anh thì Việt Nam có khoảng 165.000 tổ chức như vậy. Các mô hình Doanh nghiệp xã hội nổi tiếng phải kể đến như Reaching Out, Kymviet, Thương Thương Handmade, Blind Link, Tò he, Sapa O’Chau …góp phần giải quyết vấn đề lao động cho người khuyết tật.

Khởi nghiệp xã hội đang vừa tạo ra lợi nhuận vừa tạo ra tác động tích cực đến cộng đồng. Hơn 60% doanh nghiệp khởi nghiệp xã hội thu được lợi nhuận, đạt tốc độ phát triển 80%, nhận được sự ủng hộ tích cực từ phía chính phủ. Nhờ vào tốc độ tăng trưởng nhanh chóng và sự lan tỏa của các mô hình khởi nghiệp xã hội trên toàn cầu, xu hướng này đang ngày càng phát triển mạnh mẽ.

Mô hình doanh nghiệp xã hội và doanh nghiệp tạo tác động là mô hình lấy phương thức kinh doanh để hỗ trợ Chính phủ giải quyết một phần các vấn đề xã hội và môi trường.

Thời gian qua, đã có rất nhiều những startup trẻ Việt Nam ngày càng ưu tiên lựa chọn hướng khởi nghiệp tạo tác động xã hội, đi vào giải quyết những tồn tại của xã hội như ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, công ăn việc làm cho người yếu thế… Thực tế, khi dịch bệnh Covid-19 xảy ra, nhóm DN này đã khẳng định khả năng thích ứng và đột phá, cũng như vai trò quan trọng trong việc giải quyết vấn đề của xã hội bằng những giải pháp tiên tiến và mô hình kinh doanh đổi mới của mình.

Câu chuyện của doanh nghiệp xã hội Sapa O’Chau là một ví dụ điển hình.

Tẩn Thị Su, một cô gái người H'mông sinh ra và lớn lên tại xã Lao Chải, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai, đã trải qua một tuổi thơ đầy khó khăn. Gia đình nghèo khó, cha bị bệnh nặng, mẹ phải đi làm xa, khiến Su phải bỏ học từ sớm để phụ giúp gia đình. Mãi đến năm 16 tuổi, cô mới biết đọc tiếng phổ thông, điều này càng thôi thúc Su khát khao được học và giúp đỡ những đứa trẻ có hoàn cảnh giống mình.

Năm 2007, với sự giúp đỡ của một số khách du lịch người Úc, Su đã thành lập Sapa O’Chau – công ty du lịch cộng đồng đầu tiên của người H'mông tại Sa Pa. Mục tiêu của cô là tạo ra một doanh nghiệp xã hội, không vì lợi nhuận, mà để tạo công ăn việc làm và cơ hội học tập cho trẻ em dân tộc thiểu số.

Sapa O’Chau hoạt động theo mô hình doanh nghiệp xã hội, kết hợp giữa du lịch cộng đồng và giáo dục. Du khách tham gia các tour trekking do công ty tổ chức sẽ được trải nghiệm văn hóa địa phương và đồng thời tham gia vào các hoạt động giảng dạy miễn phí cho trẻ em dân tộc thiểu số. Toàn bộ lợi nhuận từ hoạt động du lịch được sử dụng để hỗ trợ các em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn, giúp các em có cơ hội đến trường và phát triển bản thân.

Để mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng hoạt động, Sapa O’Chau đã xây dựng một ký túc xá cho học sinh, nơi các em được ăn ở miễn phí, học tiếng Anh, kỹ năng sống và các môn học bổ trợ khác. Đây là nơi chắp cánh cho ước mơ của nhiều em nhỏ vùng cao, giúp các em vượt qua rào cản về địa lý và kinh tế để tiếp cận với tri thức.

Nhờ vào sự nỗ lực không ngừng nghỉ, Sapa O’Chau đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể:

Hỗ trợ hơn 200 học sinh: Công ty đã giúp đỡ hơn 200 học sinh dân tộc thiểu số học nghề và có việc làm ổn định.

Phát triển cộng đồng: Sapa O’Chau đã giúp nhiều gia đình dân tộc thiểu số chuyển đổi nhà ở thành homestay, tạo thêm thu nhập và nâng cao đời sống cho cộng đồng địa phương.

Được quốc tế công nhận: Năm 2016, Tẩn Thị Su được tạp chí Forbes vinh danh trong danh sách 30 người dưới 30 tuổi có ảnh hưởng nhất Việt Nam.

Sapa O’Chau không chỉ là một công ty du lịch, mà còn là biểu tượng của sự kiên cường và khát vọng vươn lên. Với tầm nhìn dài hạn, công ty mong muốn mở rộng mô hình doanh nghiệp xã hội đến các vùng miền khác, giúp đỡ nhiều trẻ em dân tộc thiểu số có cơ hội học tập và phát triển. Sapa O’Chau hy vọng sẽ truyền cảm hứng cho nhiều người, đặc biệt là các bạn trẻ, về sức mạnh của sự sẻ chia và tinh thần khởi nghiệp bền vững.

Câu chuyện của Sapa O’Chau là minh chứng rõ ràng cho việc kết hợp giữa kinh doanh và trách nhiệm xã hội có thể tạo ra những thay đổi tích cực trong cộng đồng. Từ một cô gái người H'mông nghèo khó, Tẩn Thị Su đã biến ước mơ của mình thành hiện thực, không chỉ thay đổi cuộc đời mình mà còn mang lại hy vọng cho hàng trăm trẻ em dân tộc thiểu số. Sapa O’Chau là tấm gương sáng về khởi nghiệp xã hội, về lòng kiên trì và tình yêu thương đối với cộng đồng.

Việc hình thành và phát triển các doanh nghiệp xã hội ở Việt Nam không còn mới nhưng những xu hướng khởi nghiệp xã hội trong nước lại đang có nhiều thay đổi theo sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, công nghệ…Các doanh nhân, nhà khởi nghiệp trẻ và nhà sáng lập startup ngày càng lựa chọn các hướng khởi nghiệp xã hội đi vào giải quyết những vấn đề khó như ô nhiễm môi trường, thực phẩm sạch, phân bón hữu cơ, phát triển bền vững.  Vẫn còn những khó khăn và thách thức khi phải cân đối giữa lợi nhuận và lợi ích cộng đồng nhưng các doanh nghiệp xã hội vẫn vươn lên mạnh mẽ và đóng góp vào sự phát triển chung của hệ sinh thái khởi nghiệp.

Theo bà Phạm Kiều Oanh- Giám đốc của Trung tâm Hỗ trợ sáng kiến phục vụ cộng đồng Việt Nam (CSIP), để phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp xã hội, ngoài sự nỗ lực của các Startup thì còn cần đến sự hỗ trợ của Nhà nước trong việc đưa ra những chính sách, những khuôn khổ pháp luật để các doanh nghiệp tạo tác động có thể đi tốt được trên con đường của mình.

Castihub tổng hợp