Trong thời đại toàn cầu hóa và chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ như hiện nay, khởi nghiệp đã trở thành một lựa chọn hấp dẫn đối với giới trẻ – những người có tư duy mới mẻ, nhanh nhạy với công nghệ và sẵn sàng đối mặt với thử thách. Tuy nhiên, để khởi nghiệp thành công, việc lựa chọn mô hình kinh doanh phù hợp đóng vai trò hết sức quan trọng. Từ thực tiễn tại Việt Nam cũng như trên thế giới, nhiều mô hình khởi nghiệp đã chứng minh được tính hiệu quả và khả năng nhân rộng, đặc biệt phù hợp với năng lực, sở thích và nguồn lực của giới trẻ. Những mô hình này không chỉ giúp các bạn trẻ hiện thực hóa ước mơ làm chủ, mà còn tạo ra tác động tích cực đối với xã hội và nền kinh tế.

Một trong những mô hình khởi nghiệp phổ biến và thành công nhất hiện nay là kinh doanh trực tuyến qua nền tảng thương mại điện tử. Với sự phát triển bùng nổ của internet và hành vi tiêu dùng số hóa, các bạn trẻ hoàn toàn có thể bắt đầu một cửa hàng trực tuyến với chi phí thấp nhưng khả năng tiếp cận khách hàng rất cao. Các nền tảng như Shopee, Lazada, TikTok Shop hay Facebook Marketplace không chỉ cung cấp hệ sinh thái công cụ hỗ trợ kinh doanh, mà còn tạo điều kiện để người bán tối ưu hóa chiến lược tiếp thị và chăm sóc khách hàng. Điển hình như nhiều bạn trẻ ở Việt Nam đã khởi nghiệp thành công nhờ kinh doanh các sản phẩm thời trang, mỹ phẩm, đồ thủ công hay sản phẩm nông nghiệp sạch qua kênh TikTok, với doanh thu hàng trăm triệu đồng mỗi tháng ngay từ năm đầu tiên hoạt động.

Mô hình khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ cũng là lựa chọn tiềm năng, đặc biệt với những bạn trẻ có nền tảng kỹ thuật hoặc đam mê lập trình. Sự trỗi dậy của các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, công nghệ tài chính, blockchain, và ứng dụng di động đã mở ra vô số cơ hội cho các startup trẻ phát triển sản phẩm giải quyết các vấn đề thực tiễn. Một ví dụ điển hình là startup Elsa Speak, do một nhóm bạn trẻ Việt Nam sáng lập, đã phát triển thành công một ứng dụng học nói tiếng Anh sử dụng công nghệ nhận diện giọng nói. Elsa không chỉ đạt được thành công tại thị trường Việt Nam mà còn vươn ra quốc tế, gọi vốn thành công hàng chục triệu USD. Mô hình này cho thấy nếu có sự đầu tư đúng đắn về công nghệ và hiểu biết về thị trường, các bạn trẻ hoàn toàn có thể tạo ra những sản phẩm mang tính toàn cầu từ chính đất nước mình.

Ảnh minh họa

Ngoài các lĩnh vực thuần công nghệ, khởi nghiệp xã hội đang dần trở thành xu hướng được nhiều bạn trẻ quan tâm. Đây là mô hình kinh doanh vừa hướng tới lợi nhuận, vừa nhằm tạo ra tác động tích cực đối với cộng đồng và môi trường. Những dự án như khởi nghiệp làm giấy tái chế, đồ dùng thân thiện với môi trường, dịch vụ giáo dục miễn phí cho trẻ em nghèo hay nền tảng kết nối nông dân và người tiêu dùng đều mang trong mình thông điệp nhân văn sâu sắc. Một trong những mô hình đáng chú ý là Greenjoy – một startup sản xuất ống hút từ cỏ bàng ở Đồng bằng sông Cửu Long. Dự án này không chỉ tận dụng nguyên liệu bản địa để thay thế sản phẩm nhựa, mà còn tạo công ăn việc làm cho người dân nông thôn. Greenjoy là minh chứng rõ nét cho thấy khởi nghiệp không nhất thiết phải “chạy theo” công nghệ cao, mà điều quan trọng là phải giải quyết được một vấn đề cụ thể và tạo giá trị bền vững.

Bên cạnh đó, mô hình khởi nghiệp dựa trên nền tảng tri thức cá nhân, hay còn gọi là “creator economy” cũng đang phát triển mạnh mẽ. Những bạn trẻ có kỹ năng đặc biệt như dạy ngoại ngữ, thiết kế đồ họa, sản xuất video, tư vấn tâm lý hay làm podcast hoàn toàn có thể xây dựng thương hiệu cá nhân, phát triển kênh nội dung và kiếm thu nhập từ nền tảng như YouTube, Spotify, Substack hoặc Patreon. Điểm mạnh của mô hình này là chi phí khởi đầu gần như bằng không, phụ thuộc chủ yếu vào kiến thức, kinh nghiệm và khả năng sáng tạo. Nhiều bạn trẻ đã trở thành những “người ảnh hưởng chuyên môn” (micro-influencers), vừa truyền cảm hứng cho cộng đồng, vừa tạo ra giá trị kinh tế cho bản thân mà không cần đến cơ sở hạ tầng vật lý hay nguồn vốn lớn.

Không thể không nhắc đến mô hình khởi nghiệp theo hướng “nhượng quyền mini” – nơi các bạn trẻ tham gia kinh doanh thông qua việc hợp tác với những thương hiệu có sẵn, từ đó học hỏi mô hình vận hành và quản trị doanh nghiệp. Trong những năm gần đây, hàng loạt thương hiệu đồ uống, thức ăn nhanh, trà sữa hoặc mô hình kiosk tiện lợi đã triển khai các gói nhượng quyền phù hợp với giới trẻ, chỉ cần số vốn từ 50 đến 100 triệu đồng. Việc này giúp các bạn vừa có cơ hội kinh doanh, vừa học hỏi mô hình thực tiễn mà không cần tự xây dựng thương hiệu từ đầu – một cách đi tắt hiệu quả cho những ai mới bước chân vào thế giới khởi nghiệp.

Tổng thể, khởi nghiệp không còn là khái niệm xa lạ hay đặc quyền của những người có kinh nghiệm và tiềm lực tài chính lớn. Với tinh thần sáng tạo, khả năng nắm bắt xu hướng và sự hỗ trợ ngày càng mạnh mẽ từ hệ sinh thái khởi nghiệp, giới trẻ ngày nay có rất nhiều mô hình kinh doanh phù hợp để bắt đầu hành trình khởi nghiệp. Dù chọn mô hình nào, yếu tố cốt lõi vẫn là khả năng giải quyết vấn đề cụ thể, mang lại giá trị thực tế và không ngừng học hỏi để thích nghi với sự thay đổi. Thành công sẽ đến với những ai dám nghĩ, dám làm và đủ bền bỉ để đi đến cùng với ước mơ của mình.

CASTI Hub tổng hợp