Việt Nam trước làn sóng trí tuệ nhân tạo – Bối cảnh và tiềm năng khởi nghiệp

Trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang tạo ra một cuộc cách mạng sâu rộng trên toàn cầu, không chỉ trong công nghệ mà còn lan rộng đến kinh tế, giáo dục, y tế, nông nghiệp và dịch vụ công. Trong bức tranh chuyển đổi số toàn cầu ấy, Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường mới nổi có tiềm năng lớn để phát triển các mô hình khởi nghiệp dựa trên AI. Nhiều yếu tố tích cực đang tạo nên một môi trường thuận lợi để các doanh nghiệp AI non trẻ có thể hình thành, thử nghiệm và phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam.

Trước tiên, cần nhìn nhận rằng chính phủ Việt Nam đang thể hiện quyết tâm rõ rệt trong việc thúc đẩy ứng dụng và phát triển AI. Quyết định số 127/QĐ-TTg năm 2021 phê duyệt “Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo đến năm 2030” là minh chứng rõ ràng nhất cho cam kết đó. Trong đó, mục tiêu cụ thể là đưa Việt Nam vào nhóm 50 nước dẫn đầu thế giới về nghiên cứu và ứng dụng AI, với kỳ vọng AI sẽ trở thành công nghệ nền tảng trong nhiều ngành kinh tế - xã hội.

Đồng thời, Việt Nam cũng sở hữu một lợi thế dân số vàng về mặt công nghệ: dân số trẻ, tỷ lệ sử dụng internet cao (trên 70%), sự phổ biến của smartphone và thói quen sử dụng dịch vụ số ngày càng tăng. Đây là điều kiện lý tưởng để các startup AI thử nghiệm sản phẩm và nhanh chóng mở rộng thị phần nếu sản phẩm giải quyết được đúng nhu cầu thực tiễn. Đặc biệt, nhu cầu ứng dụng AI tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ để tối ưu hóa quy trình, cắt giảm chi phí và tăng hiệu suất ngày càng rõ rệt, mở ra “đất diễn” cho nhiều mô hình giải pháp linh hoạt, tinh gọn mà các startup có thể cung cấp.

Bên cạnh đó, môi trường đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam trong vài năm qua cũng đang có những bước phát triển tích cực. Hàng loạt quỹ đầu tư trong và ngoài nước đã bắt đầu chú ý tới các mô hình AI – từ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), thị giác máy tính, chatbot chăm sóc khách hàng, đến phân tích dữ liệu lớn cho ngành tài chính, logistics hay giáo dục. Những thương vụ gọi vốn thành công như của ELSA Speak (AI nhận diện giọng nói), Abivin (AI tối ưu chuỗi cung ứng), hay VinAI (một trong những trung tâm nghiên cứu AI hàng đầu Đông Nam Á) đã góp phần khẳng định tiềm năng thương mại hóa của các sản phẩm AI “made in Vietnam”.

Ngoài ra, các trường đại học, viện nghiên cứu và trung tâm đổi mới sáng tạo như Đại học Bách Khoa, ĐHQG Hà Nội – TP.HCM, VinBigData, AI Academy,… đang tích cực tham gia vào nghiên cứu và đào tạo nguồn nhân lực AI. Đây là lực lượng “chất xám” quan trọng, tạo ra một hệ sinh thái hỗ trợ khởi nghiệp từ gốc rễ: từ ý tưởng, nghiên cứu thử nghiệm đến sản phẩm ứng dụng thực tế.

Một yếu tố khác không thể bỏ qua là chi phí vận hành tại Việt Nam – bao gồm nhân sự, cơ sở hạ tầng và vận hành doanh nghiệp – vẫn thấp hơn đáng kể so với nhiều quốc gia trong khu vực như Singapore, Hàn Quốc hay Nhật Bản. Điều này cho phép các startup công nghệ thử nghiệm nhiều mô hình kinh doanh với chi phí rủi ro thấp hơn, từ đó khuyến khích tinh thần khởi nghiệp và sáng tạo.

Tuy nhiên, thị trường AI Việt Nam dù giàu tiềm năng nhưng vẫn đang ở giai đoạn đầu. Điều đó đồng nghĩa với việc nhiều lĩnh vực còn để ngỏ, chưa có doanh nghiệp nào thống lĩnh tuyệt đối. Đây chính là cơ hội vàng để các doanh nghiệp khởi nghiệp nhanh chóng chiếm lĩnh thị phần, định vị thương hiệu và xây dựng lợi thế cạnh tranh sớm nếu đi đúng hướng.

Tóm lại, sự kết hợp giữa chính sách hỗ trợ tích cực, cơ sở hạ tầng công nghệ ngày càng hoàn thiện, lực lượng lao động trẻ và nhu cầu thị trường cao đang tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự phát triển của các doanh nghiệp AI tại Việt Nam. Nếu biết tận dụng thời điểm và các điều kiện thuận lợi này, các startup AI hoàn toàn có thể bứt phá trong thập kỷ tới.

Castihub tổng hợp