1. Tranh chấp về quyền sở hữu và cổ phần

Rủi ro:

Không có thỏa thuận rõ ràng về tỷ lệ cổ phần có thể dẫn đến tranh chấp khi doanh nghiệp bắt đầu có giá trị.

Một co-founder rời đi nhưng vẫn giữ cổ phần đáng kể mà không có ràng buộc pháp lý, gây khó khăn cho các nhà đầu tư và đội ngũ còn lại.

Cách phòng tránh:

Ký Thỏa thuận sáng lập (Founder’s Agreement), quy định rõ tỷ lệ cổ phần.

Áp dụng cơ chế vesting (cổ phần trao dần theo thời gian) để tránh trường hợp co-founder rời đi sớm nhưng vẫn giữ nhiều cổ phần.

2. Xung đột về quyền ra quyết định

Rủi ro:

Nếu không xác định rõ vai trò và quyền hạn, các co-founder có thể xảy ra tranh cãi về ai có quyền quyết định các vấn đề quan trọng.

Bế tắc trong việc ra quyết định có thể làm chậm hoặc phá vỡ tiến trình của công ty.

Cách phòng tránh:

Thiết lập cơ chế ra quyết định, chẳng hạn như:

Biểu quyết theo tỷ lệ cổ phần.

Một người có quyền phủ quyết trong những vấn đề quan trọng.

Hội đồng quản trị có quyền đưa ra quyết định cuối cùng.

3. Rủi ro về sở hữu trí tuệ (IP – Intellectual Property)

Rủi ro:

Nếu không quy định rõ ràng, một co-founder rời đi có thể mang theo ý tưởng, công nghệ hoặc tài sản trí tuệ của công ty để phát triển dự án riêng hoặc bán cho đối thủ.

Tranh chấp về quyền sở hữu IP có thể gây mất uy tín và làm chậm quá trình huy động vốn.

Cách phòng tránh:

Ký thỏa thuận sở hữu trí tuệ, trong đó nêu rõ tất cả tài sản trí tuệ được tạo ra trong quá trình làm việc thuộc về công ty.

Sử dụng hợp đồng lao động hoặc hợp đồng hợp tác có điều khoản bảo mật (NDA) và chống cạnh tranh (Non-compete).

4. Nghĩa vụ tài chính và trách nhiệm pháp lý

Rủi ro:

Nếu không phân định rõ trách nhiệm tài chính, một co-founder có thể tự ý vay nợ hoặc ký hợp đồng nhân danh công ty, khiến các thành viên khác phải gánh chịu rủi ro tài chính.

Trong trường hợp phá sản hoặc kiện tụng, những cá nhân liên quan có thể bị truy cứu trách nhiệm cá nhân.

Cách phòng tránh:

Thành lập công ty có tư cách pháp nhân riêng (như LLC, JSC, C-Corp) để giới hạn trách nhiệm cá nhân.

Quy định rõ ràng trong thỏa thuận về quyền ký kết hợp đồng, quản lý tài chính và trách nhiệm của từng co-founder.

5. Tranh chấp khi co-founder rời đi

Rủi ro:

Nếu không có điều khoản ràng buộc, một co-founder có thể rời đi với cổ phần lớn và tiếp tục hưởng lợi mà không đóng góp gì cho công ty.

Không có cơ chế mua lại cổ phần sẽ khiến công ty gặp khó khăn khi muốn thu hồi cổ phần từ co-founder cũ.

Cách phòng tránh:

Đưa vào thỏa thuận sáng lập điều khoản Buy-Sell Agreement (hợp đồng mua lại cổ phần khi rời đi).

Áp dụng vesting schedule để đảm bảo chỉ những người gắn bó lâu dài mới được hưởng đủ cổ phần.

Nếu công ty có nhiều cổ đông, cân nhắc sử dụng quyền drag-along hoặc tag-along để kiểm soát chuyển nhượng cổ phần.

Kết luận

Sự bất cẩn trong thỏa thuận giữa các co-founder có thể dẫn đến những rủi ro pháp lý nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài của công ty. Để phòng tránh, cần:
✅ Soạn thảo hợp đồng sáng lập chi tiết, rõ ràng.

✅ Thiết lập cơ chế sở hữu trí tuệ, phân quyền ra quyết định và trách nhiệm tài chính.

✅ Có phương án xử lý khi co-founder rời đi hoặc xảy ra tranh chấp.

✅ Tham vấn luật sư ngay từ đầu để tránh sai sót pháp lý.

? Nếu bạn đang trong quá trình khởi nghiệp, hãy đảm bảo rằng tất cả các thỏa thuận quan trọng được văn bản hóa và ký kết một cách minh bạch.

CASTI Hub tổng hợp