Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, tinh thần khởi nghiệp của thế hệ trẻ trở thành một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội ở Việt Nam. Khác với các thế hệ đi trước, lớp thanh niên ngày nay không chỉ mong muốn có được công việc ổn định mà còn khao khát được khẳng định bản thân, tạo ra giá trị mới và đóng góp tích cực cho cộng đồng. Tinh thần khởi nghiệp, với sự táo bạo, sáng tạo và khát vọng dấn thân, đang lan tỏa mạnh mẽ trong giới trẻ và từng bước góp phần xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp năng động và đầy tiềm năng.

Trước hết, cần hiểu rằng tinh thần khởi nghiệp không chỉ là việc thành lập một doanh nghiệp, mà là thái độ sống chủ động, sẵn sàng đổi mới, vượt qua thử thách để theo đuổi mục tiêu cá nhân và xã hội. Tinh thần này thể hiện ở cách giới trẻ nhìn nhận vấn đề, tìm kiếm cơ hội trong thách thức và không ngại thử nghiệm những điều mới mẻ. Tại Việt Nam, làn sóng khởi nghiệp bắt đầu bùng nổ từ giai đoạn 2015 – 2016, khi Chính phủ đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ, tạo ra khái niệm “quốc gia khởi nghiệp”. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là lớp trẻ Việt không chỉ thụ động hưởng ứng xu hướng từ chính sách, mà còn chủ động hình thành những cộng đồng khởi nghiệp, học hỏi từ quốc tế và chia sẻ kinh nghiệm lẫn nhau để cùng phát triển.

Ảnh minh họa

Thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay không thiếu ý tưởng. Nhiều dự án khởi nghiệp sáng tạo đã ra đời từ những nhu cầu rất gần gũi với đời sống thường nhật, nhưng được tiếp cận theo cách hoàn toàn mới. Những startup như Be Group – ứng dụng gọi xe thuần Việt, MoMo – ví điện tử tiên phong, hay Monkey – nền tảng học tiếng Anh dành cho trẻ em đều là sản phẩm của những bạn trẻ dám nghĩ khác biệt và nắm bắt đúng nhu cầu thị trường. Những mô hình khởi nghiệp trong các lĩnh vực như công nghệ giáo dục (edtech), nông nghiệp thông minh (agritech), công nghệ tài chính (fintech) hay phát triển bền vững đang ngày càng thu hút sự quan tâm và đầu tư của thế hệ trẻ, đồng thời khẳng định sự năng động và tầm nhìn dài hạn của họ.

Không thể không nhắc đến sự chuyển biến tích cực trong tư duy nghề nghiệp của giới trẻ Việt Nam hiện nay. Khác với quan niệm “ra trường là phải vào làm cơ quan nhà nước hoặc công ty lớn”, nhiều bạn trẻ đã lựa chọn con đường tự khởi nghiệp, dù biết trước sẽ đối mặt với vô vàn khó khăn. Một khảo sát của Trung tâm Hỗ trợ Thanh niên Khởi nghiệp Việt Nam (BSSC) năm 2023 cho thấy có tới 55% sinh viên bày tỏ mong muốn được khởi nghiệp sau khi tốt nghiệp. Đây là tín hiệu đáng mừng, thể hiện sự thay đổi tư duy rõ rệt, cho thấy thế hệ trẻ đã bắt đầu tin vào chính khả năng tạo dựng tương lai của mình thay vì chờ đợi cơ hội từ người khác.

Tuy nhiên, tinh thần khởi nghiệp của giới trẻ Việt Nam không thể phát triển bền vững nếu thiếu đi môi trường hỗ trợ phù hợp. Các trường đại học, tổ chức thanh niên, doanh nghiệp lớn và chính quyền cần đóng vai trò là “bệ đỡ” để các ý tưởng khởi nghiệp có thể đi vào thực tiễn. Trong thời gian gần đây, nhiều trường đại học tại Việt Nam đã bắt đầu tích hợp nội dung khởi nghiệp vào chương trình giảng dạy, thành lập các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp, tổ chức cuộc thi ý tưởng và tạo mạng lưới kết nối với doanh nghiệp. Tại Đại học Bách Khoa TP.HCM, các cuộc thi như BK Startup, BK Hackathon đã thu hút hàng trăm sinh viên tham gia và nhiều ý tưởng sau đó đã được thương mại hóa. Đây chính là minh chứng cho vai trò then chốt của giáo dục trong việc nuôi dưỡng tinh thần khởi nghiệp.

Dù vậy, không thể phủ nhận rằng hành trình khởi nghiệp của giới trẻ Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều rào cản như thiếu vốn, thiếu kinh nghiệm quản lý, thiếu kiến thức về thị trường và kỹ năng gọi vốn. Ngoài ra, tâm lý sợ thất bại, ngại rủi ro vẫn là một rào cản không nhỏ. Một số bạn trẻ dù có ý tưởng tốt nhưng lại chưa đủ kiên trì để theo đuổi đến cùng khi gặp khó khăn bước đầu. Đây là lý do tại sao việc xây dựng văn hóa chấp nhận thất bại và học hỏi từ thất bại cần được coi trọng trong hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam. Chính từ những vấp ngã đầu tiên, nhiều người trẻ đã trưởng thành và thành công ở những lần khởi nghiệp sau.

Tóm lại, tinh thần khởi nghiệp của thế hệ trẻ Việt Nam là một trong những điểm sáng đáng khích lệ trong quá trình đổi mới và phát triển đất nước. Với sự sáng tạo, nhiệt huyết, cùng sự hỗ trợ từ môi trường giáo dục, chính sách và cộng đồng, lớp trẻ hoàn toàn có thể đóng vai trò tiên phong trong việc kiến tạo một nền kinh tế đổi mới, sáng tạo và bền vững. Đầu tư cho thế hệ trẻ khởi nghiệp không chỉ là đầu tư cho hiện tại mà còn là đặt nền móng cho tương lai của quốc gia trong thời đại kinh tế tri thức.

CASTI Hub tổng hợp