Tranh chấp thương hiệu xảy ra khi hai hoặc nhiều bên có xung đột về quyền sở hữu hoặc sử dụng nhãn hiệu, logo, tên thương hiệu hoặc các yếu tố nhận diện thương hiệu. Đây là vấn đề quan trọng trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, ảnh hưởng lớn đến danh tiếng, thị phần và lợi nhuận của doanh nghiệp.

1. Nguyên Nhân Dẫn Đến Tranh Chấp Thương Hiệu

1.1. Đăng Ký Nhãn Hiệu Chồng Chéo

Hai doanh nghiệp cùng đăng ký thương hiệu trùng hoặc tương tự nhau.

Một bên vô tình hoặc cố tình đăng ký nhãn hiệu đã được sử dụng trước đó.

Ví dụ: Công ty A tại Việt Nam đã sử dụng tên "Sun Coffee" nhưng chưa đăng ký bảo hộ, công ty B lại đăng ký thương hiệu này và yêu cầu A ngừng sử dụng.

1.2. Chiếm Đoạt Thương Hiệu (Trademark Squatting)

Một cá nhân/tổ chức đăng ký nhãn hiệu của người khác trước khi chủ sở hữu thực sự đăng ký.

Phổ biến tại thị trường nước ngoài khi các công ty Việt Nam mở rộng kinh doanh.

Ví dụ: Thương hiệu "Phở 24" bị đăng ký trước tại Trung Quốc, khiến doanh nghiệp Việt Nam mất quyền sử dụng.

1.3. Sử Dụng Thương Hiệu Tương Tự Gây Nhầm Lẫn

Một doanh nghiệp sử dụng tên thương hiệu gần giống để gây nhầm lẫn với thương hiệu đã có trên thị trường.

Ví dụ: Một hãng điện thoại ra mắt sản phẩm "Samphone", dễ gây nhầm với Samsung.

1.4. Vi Phạm Quyền Sở Hữu Trí Tuệ (Sao Chép Logo, Slogan, Nhận Diện Thương Hiệu)

Một công ty sử dụng logo, slogan, bao bì, thiết kế tương tự thương hiệu khác để thu hút khách hàng.

Ví dụ: Các sản phẩm mỹ phẩm nhái Olay, L’Oréal sử dụng bao bì và nhãn hiệu tương tự để lừa người tiêu dùng.

1.5. Tranh Chấp Trong Nhượng Quyền (Franchise Disputes)

Xung đột giữa bên nhượng quyền (franchisor) và bên nhận quyền (franchisee) về quyền sử dụng thương hiệu.

Ví dụ: Chuỗi cửa hàng KFC tại một quốc gia bị bên nhận quyền tiếp tục sử dụng thương hiệu sau khi hợp đồng kết thúc.

2. Cách Xử Lý Tranh Chấp Thương Hiệu

2.1. Thương Lượng & Hòa Giải

Bước đầu tiên khi xảy ra tranh chấp là đàm phán trực tiếp giữa các bên.

Doanh nghiệp có thể gửi thông báo yêu cầu bên vi phạm ngừng sử dụng thương hiệu.

Nếu cả hai bên đều có quyền lợi hợp pháp, có thể thương lượng để cùng sử dụng hoặc mua lại thương hiệu.

? Ví dụ: Apple đã đàm phán với Cisco để mua lại quyền sử dụng thương hiệu "iPhone", tránh tranh chấp pháp lý kéo dài.

2.2. Khiếu Nại Lên Cơ Quan Quản Lý

Nếu thương lượng không thành, doanh nghiệp có thể khiếu nại lên Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam (NOIP) hoặc Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO).

Yêu cầu xem xét lại quyền đăng ký nhãn hiệu và yêu cầu hủy bỏ nhãn hiệu của bên vi phạm.

? Ví dụ: Trung Nguyên đã khiếu nại thành công và giành lại thương hiệu "G7 Coffee" tại một số quốc gia sau khi bị đăng ký trước.

2.3. Khởi Kiện Ra Tòa Án

Nếu tranh chấp không thể giải quyết qua thương lượng hoặc khiếu nại, doanh nghiệp có thể khởi kiện lên Tòa án nhân dân có thẩm quyền.

Cần có bằng chứng về vi phạm thương hiệu, thiệt hại kinh tế và yêu cầu bồi thường.

? Ví dụ: McDonald's đã thắng kiện một chuỗi nhà hàng tại EU vì thương hiệu "Big Mac" bị sử dụng trái phép.

2.4. Sử Dụng Trọng Tài Thương Mại Quốc Tế

Trong trường hợp tranh chấp quốc tế, doanh nghiệp có thể đưa vụ việc lên Trọng tài quốc tế (ICC, WIPO).

Phù hợp với các doanh nghiệp xuất khẩu, kinh doanh tại nhiều quốc gia.

? Ví dụ: Chanel đã đưa vụ tranh chấp thương hiệu của mình lên Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) để giành lại tên miền Chanel.com.

2.5. Bảo Vệ Thương Hiệu Ngay Từ Đầu

Đăng ký nhãn hiệu sớm tại thị trường Việt Nam và quốc tế (Mỹ, EU, Trung Quốc…).

Giám sát vi phạm thương hiệu trên sàn thương mại điện tử, phương tiện truyền thông.

Hợp tác với luật sư sở hữu trí tuệ để xử lý vi phạm nhanh chóng.

? Ví dụ: VinFast đăng ký bảo hộ thương hiệu tại hơn 50 quốc gia ngay từ khi ra mắt để tránh tranh chấp.

3. Hậu Quả Của Tranh Chấp Thương Hiệu

✅ Nếu doanh nghiệp thắng kiện:

Loại bỏ thương hiệu vi phạm khỏi thị trường.

Nhận được bồi thường tài chính từ bên vi phạm.

Bảo vệ danh tiếng & lợi thế cạnh tranh.

❌ Nếu doanh nghiệp thua kiện:

Mất quyền sử dụng thương hiệu.

Bị phạt hành chính hoặc bồi thường thiệt hại.

Ảnh hưởng đến uy tín và niềm tin khách hàng.

4. Bài Học Kinh Nghiệm

✅ Đăng ký thương hiệu sớm tại tất cả các thị trường tiềm năng.
✅ Giám sát thương hiệu thường xuyên để phát hiện vi phạm sớm.
✅ Luôn có kế hoạch pháp lý rõ ràng trong trường hợp xảy ra tranh chấp.
✅ Xây dựng nhận diện thương hiệu mạnh để khách hàng không bị nhầm lẫn.

? Ví dụ thành công:

Cà phê Trung Nguyên chủ động đăng ký thương hiệu quốc tế để tránh tranh chấp.

Vingroup nhanh chóng xử lý các trường hợp vi phạm thương hiệu "Vin" để bảo vệ hệ sinh thái của mình.

Kết Luận

Tranh chấp thương hiệu là vấn đề nghiêm trọng nhưng có thể phòng tránh và xử lý hiệu quả nếu doanh nghiệp có chiến lược đăng ký bảo hộ sớm, giám sát vi phạm và sử dụng biện pháp pháp lý mạnh mẽ. Để duy trì thương hiệu bền vững, các công ty cần chủ động bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ ngay từ khi bắt đầu kinh doanh.

CASTI Hub tổng hợp