Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng trở nên nghiêm trọng và tác động rõ rệt đến mọi mặt của đời sống con người, khái niệm “Net Zero” – tức đạt mức phát thải ròng bằng 0 – không còn là một mục tiêu mang tính lý tưởng xa vời, mà đã trở thành định hướng chiến lược cấp thiết của toàn cầu. Net Zero là cam kết rằng lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính do con người tạo ra sẽ được cân bằng hoàn toàn bằng các biện pháp loại bỏ khí thải khỏi bầu khí quyển, thông qua công nghệ hoặc các giải pháp tự nhiên như trồng rừng. Xu hướng này không chỉ thể hiện trách nhiệm của các quốc gia và doanh nghiệp đối với môi trường mà còn là động lực thúc đẩy sự chuyển đổi mạnh mẽ trong mô hình kinh tế, công nghiệp và lối sống của nhân loại trong tương lai.

Một trong những động lực lớn nhất khiến Net Zero trở thành một xu hướng toàn cầu là sự cấp bách của cuộc khủng hoảng khí hậu. Nhiệt độ trung bình toàn cầu đã tăng hơn 1,1 độ C kể từ thời kỳ tiền công nghiệp, kéo theo hàng loạt hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, hạn hán, cháy rừng và bão mạnh hơn. Các báo cáo khoa học quốc tế, đặc biệt là từ Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC), đã cảnh báo rằng nhân loại cần giữ mức tăng nhiệt độ dưới 1,5 độ C nếu muốn tránh những hậu quả thảm khốc. Điều này chỉ có thể đạt được nếu lượng khí thải CO₂ ròng giảm xuống mức 0 trong vài thập kỷ tới. Chính vì vậy, ngày càng nhiều quốc gia cam kết đạt Net Zero vào giữa thế kỷ, điển hình như Liên minh châu Âu, Mỹ, Trung Quốc, và thậm chí là các quốc gia đang phát triển như Việt Nam.

Ảnh minh họa

Song hành với các chính sách quốc gia, doanh nghiệp cũng đóng vai trò then chốt trong hành trình hướng tới Net Zero. Trước sức ép từ người tiêu dùng, nhà đầu tư và các quy định mới, ngày càng nhiều công ty tích cực xây dựng chiến lược giảm phát thải. Các tập đoàn lớn trong ngành công nghiệp nặng, năng lượng, vận tải và sản xuất đã công bố lộ trình Net Zero với các mốc thời gian cụ thể. Đây không chỉ là một cách để thể hiện trách nhiệm xã hội mà còn là chiến lược cạnh tranh dài hạn. Những doanh nghiệp tiên phong trong việc cắt giảm carbon không chỉ cải thiện hình ảnh thương hiệu mà còn tận dụng được các cơ hội từ chính sách ưu đãi, tài chính xanh và sự ủng hộ từ khách hàng có ý thức về môi trường.

Công nghệ giữ vai trò trung tâm trong nỗ lực đạt được Net Zero. Các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió đang ngày càng trở nên phổ biến và có chi phí cạnh tranh hơn so với nhiên liệu hóa thạch. Công nghệ lưu trữ năng lượng, pin lithium-ion, mạng lưới điện thông minh và trí tuệ nhân tạo đang hỗ trợ hiệu quả cho việc quản lý và tối ưu hóa sử dụng năng lượng. Ngoài ra, các công nghệ mới như thu giữ và lưu trữ carbon (CCS), nhiên liệu sinh học tiên tiến, hydrogen xanh hay vật liệu xây dựng phát thải thấp đang mở ra triển vọng hiện thực hóa các mục tiêu Net Zero trong nhiều ngành công nghiệp khó giảm phát thải như xi măng, thép và hàng không. Tuy nhiên, để các công nghệ này phát huy hiệu quả tối đa, cần có sự đầu tư mạnh mẽ và hợp tác giữa khu vực công và tư, cũng như cơ chế hỗ trợ đổi mới sáng tạo từ chính phủ.

Không chỉ dừng lại ở cấp độ quốc gia hay doanh nghiệp, xu hướng Net Zero còn đòi hỏi sự thay đổi từ chính mỗi cá nhân trong xã hội. Lối sống xanh, tiêu dùng bền vững, hạn chế sử dụng nhựa, ưu tiên phương tiện giao thông công cộng, chuyển sang các chế độ ăn uống thân thiện với môi trường là những hành động thiết thực mà mỗi người có thể thực hiện để giảm dấu chân carbon. Giáo dục và truyền thông giữ vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng, từ đó tạo ra những thay đổi trong hành vi tiêu dùng và thúc đẩy các lựa chọn tích cực vì môi trường. Khi người dân trở thành lực lượng đồng hành trong hành trình Net Zero, các chính sách và sáng kiến của chính phủ và doanh nghiệp mới có thể đạt được hiệu quả thực sự.

Tuy nhiên, hành trình tiến tới Net Zero không hề đơn giản và đầy thách thức. Những quốc gia đang phát triển phải đối mặt với áp lực kép: vừa cần phát triển kinh tế để nâng cao đời sống người dân, vừa phải giảm phát thải và thích ứng với biến đổi khí hậu. Bài toán công bằng khí hậu cần được giải quyết thông qua việc chia sẻ công nghệ, hỗ trợ tài chính và xây dựng năng lực giữa các quốc gia. Bên cạnh đó, nguy cơ “greenwashing” – tức làm màu xanh một cách giả tạo – cũng là một thách thức đòi hỏi sự giám sát và minh bạch từ các bên liên quan.

Dù còn nhiều khó khăn, nhưng xu hướng Net Zero là một con đường không thể đảo ngược. Nó không chỉ là lời cam kết về môi trường mà còn là cơ hội để xây dựng một nền kinh tế xanh, công bằng và bền vững hơn. Trong tương lai, những quốc gia và doanh nghiệp đi đầu trong xu hướng này sẽ có lợi thế cạnh tranh rõ rệt, trong khi những ai chậm thay đổi có nguy cơ bị tụt lại phía sau. Net Zero không chỉ là một mục tiêu khí hậu, mà còn là biểu tượng của sự tiến bộ, đổi mới và tinh thần hợp tác toàn cầu vì một hành tinh sống được cho các thế hệ mai sau.

CASTI Hub tổng hợp