Đơn giản, bất cứ dự án khởi nghiệp nào cũng được sinh ra & hoạt động trong điều kiện (xã hội, kinh tế, văn hóa, …) bất ổn. Càng giảm bất ổn, giảm mơ hồ chừng nào, dự án khởi nghiệp càng tăng xác suất sống sót & thành công.

Hình dung & hiểu quá trình phát triển dự án khởi nghiệp sẽ diễn ra thế nào là việc làm CĂN BẢN các bạn khởi nghiệp/sáng lập viên (ở Việt Nam chúng ta thường hay gọi là các startup) PHẢI BIẾT trước khi đổ nguồn lực vào bất cứ hoạt động phát triển sản phẩm/dịch vụ nào cho dự án của mình.

Tôi sẽ dùng Quá Trình Phát Triển Dự Án Khởi Nghiệp (bao gồm 4 bước) của Steve Blank để chúng ta dễ hình dung & hiểu quá trình này (từ ý tưởng đến khi thành hình, tung ra thị trường, …) sẽ đi qua các bước, các giai đoạn nào, công việc cụ thể nào cần phải thực hiện.

Nguồn: Startup lifecycle — Customer development process

Quá trình này bao gồm 2 giai đoạn: Tìm kiếm (Search) & Triển khai (Execution). Mỗi giai đoạn bao gồm 2 bước.

Giai đoạn — Tìm kiếm (Search)

Bước 1: Khám phá khách hàng (Customer discovery)

Mọi thứ bắt đầu từ ý tưởng. Các startups chuyển ý tưởng kinh doanh thành giả thuyết (hypothesis/assumption) trong mô hình kinh doanh (business model) của mình. Sau đó, họ rời khỏi bàn làm việc, ra khỏi văn phòng (get out of the building) để đi kiểm chứng các giả định về nhu cầu khách hàng. Họ bắt đầu xây dựng phiên bản mẫu tối thiểu cho sản phẩm/dịch vụ của mình (minimum viable product/prototype) để kiểm tra xem giải pháp cho các vấn đề của khách hàng được chấp nhận thế nào.

Bước 2: Kiểm chứng khách hàng (Customer validation)

Startup tiếp tục kiểm chứng các giả thuyết khác & cố gắng xác nhận sự quan tâm của khách hàng qua việc dùng thử sản phẩm hoặc những đơn hàng đầu tiên từ những người dùng thích nghi nhanh (early adopter). Nếu không có nhu cầu rõ ràng, startup có thể điều chỉnh (pivot) một hay nhiều giả thuyết. Nói cách khác, họ quay lại bước 1.

Tính chất đặc thù của bước 1 & 2 là “TÌM KIẾM” (SEARCH). Tìm kiếm điều gì? Tìm kiếm mô hình kinh doanh có thể tái lặp & nhân rộng. Startup phải điều chỉnh, thay đổi rất nhiều lần trước khi có được sản phẩm phù hợp thị trường (product/market fit) là hết sức bình thường.

Giai đoạn — Triển khai (Execution)

Bước 3: Khởi tạo khách hàng (Customer creation)

Sản phẩm/dịch vụ đã được tinh luyện đủ để chính thức bán ra thị trường. Sử dụng những giả thuyết đã được chứng minh, startup phát triển nhu cầu thị trường thông qua các hoạt động bán hàng, tiếp thị & mở rộng hoạt động kinh doanh.

Bước 4 : Xây dựng doanh nghiệp (company building)

Mô hình kinh doanh chuyển đổi từ dạng startup sang doanh nghiệp đúng nghĩa, với các phòng ban (phát triển kinh doanh, quan hệ khách hàng, tài chính, …) để thực thi mô hình kinh doanh đã được kiểm chứng.

Tính chất đặc thù của bước 3 & 4 là “TRIỂN KHAI” (EXECUTION). Triển khai điều gì? Một khi đã tìm kiếm được mô hình kinh doanh có thể tái lặp & nhân rộng, startup tập trung phát triển thị phần, xây dựng doanh nghiệp với các chức năng đầy đủ để phát triển bền vững hoạt động kinh doanh của mình.

Nguồn: Fortune

Mỗi bước sẽ có những công việc cần làm riêng; những công cụ, cách thức & tiêu chí khác nhau để kiểm chứng dữ liệu, phản hồi thu thập từ người dùng nhằm giúp các startup ra quyết định nên đi sang bước kế tiếp, lui lại bước vừa rồi hoặc làm rõ vấn đề trong bước hiện tại.

Hình dung & hiểu quá trình phát triển dự án khởi nghiệp này có bảo đảm startup thành công hay không? Dĩ nhiên là không; nhưng ít nhất, chúng ta sẽ không “vô tình” đốt cháy giai đoạn, đầu tư biết bao nguồn lực để xây dựng sản phẩm hoàn chỉnh, để rồi tung ra thị trường nhưng hóa ra không có người dùng.

Tổng hợp (Quỳnh Như)