Mới chỉ 10 tuổi nhưng ByteDance, công ty khởi nghiệp giá trị nhất thế giới, đã phá vỡ mọi kỷ lục về tốc độ phát triển. Vào năm 2021, với 1,9 tỷ người dùng tích cực hàng tháng ở 150 quốc gia và số lượng nhân viên hơn 110.000 người, startup này đã đạt mức doanh thu đáng kinh ngạc là 58 tỷ USD. Hầu hết người dùng chỉ biết đến công ty qua ứng dụng video ngắn nổi tiếng TikTok, được tải xuống hơn 3 tỷ lần trên toàn cầu, một thành tích chỉ bị mỗi Meta và dòng ứng dụng của nó vượt mặt. Nhưng ByteDance thực sự đã tạo ra hết sản phẩm này đến sản phẩm khác thành công rực rỡ - trong số đó là cú hít đầu tiên, Toutiao, ứng dụng tin tức phổ biến nhất ở Trung Quốc, ngày nay có 320 triệu người dùng tích cực hàng tháng và Douyin, một ứng dụng video ngắn tiền thân của TikTok. Toutiao và Douyin lần lượt chiếm 20% và 60% tổng doanh thu quảng cáo của công ty. Vậy, ByteDance đã hoạt động như thế nào để luôn thành công như vậy? Theo các nhà nghiên cứu của Havard Business Review, một yếu tố giữ vai trò quan trọng là chiến lược đổi mới sáng tạo của startup này. Chiến lược này dựa trên nền tảng dịch vụ chia sẻ hay còn gọi là SSP.

Các nhóm chuyên ngành

Bytedance sử dụng nền tảng SSP của mình khác với hầu hết các công ty khác. Các nhóm hoặc đơn vị sản phẩm của công ty không kiểm soát tài nguyên hoạt động của riêng họ. Thay vào đó, nhiều chức năng kinh doanh, công nghệ và điều hành chung (trong đó có nhân sự và pháp lý) được tập trung và tổ chức thành các nhóm tương ứng. Các nhóm được chuyên môn hóa cao, để có thể tìm thấy đúng người và triển khai linh hoạt khi cần cho mỗi dự án kinh doanh mới.

Điện toán đám mây và các công cụ vận hành chia sẻ, một số công cụ được phát triển nội bộ, cho phép ByteDance duy trì cơ cấu tổ chức có vẻ phức tạp này. Nhóm sản phẩm và nhóm liên quan vẫn tập trung vào phục vụ nhu cầu của khách hàng, nhưng họ dựa vào các nhóm SSP khác nhau để thúc đẩy tốc độ phát triển và tăng trưởng. Ví dụ: khi ByteDance giao nhiệm vụ cho một nhóm kinh doanh mới điều tra nhu cầu của người dùng và các cơ hội thị trường, thì nhóm này có thể gặp các chuyên gia nghiên cứu người dùng tại SSP để được hỗ trợ dữ liệu, tiết kiệm thời gian phân tích thị trường. Ở các công ty khác, những nhiệm vụ này do nhóm sản phẩm đảm nhận, nhóm này hiếm khi được trang bị tốt nhất để thu thập thông tin như vậy. Sau đó, khi một ca điều tra được xác định có thể chứng minh cho việc phát triển một ứng dụng hoặc tính năng sản phẩm mới, nhóm sản phẩm sẽ được ghép nối với các kỹ sư ở cấp SSP để phát triển sản phẩm hoặc tính năng mới. Trong một số trường hợp, nhóm sản phẩm tùy chỉnh các công nghệ hiện có đã được SSP phát triển. Các thuật toán là một trường hợp điển hình.
Các nhóm sản phẩm tại ByteDance làm việc với các kỹ sư thuật toán SSP để tinh chỉnh các công cụ đề xuất cực kỳ mạnh của họ. SSP cũng tập hợp các nhóm quan trọng khác: nhóm phát triển người dùng, giúp xác định và có được người dùng mong muốn; nhóm nội dung, thiết lập quan hệ đối tác để đạt được nội dung mới; nhóm phân tích, giúp phát triển thông tin chi tiết về người dùng sâu hơn; và nhóm bán hàng, những người thúc đẩy việc kiếm tiền.

Đúng như dự đoán, vì rất nhiều năng lực đã được tập trung vào nền tảng SSP lớn này, nên các nhóm sản phẩm thực tế sẽ có xu hướng nhỏ và tập trung, đặc biệt là trong giai đoạn thăm dò. Ví dụ, Douyin bắt đầu chỉ với rất ít nhân viên, còn nhóm giáo dục bắt đầu chỉ với hai nhân viên. Quan trọng là mối quan hệ giữa SSP và các nhóm đối mặt với thị trường là cộng sinh và cùng có lợi. Chính vòng lặp của chu trình khám phá và cải tiến liên tục này đã tạo nên thành công cho ByteDance.

Các chiến lược SSP

Dựa trên SSP của mình, ByteDance đã phát triển các chiến lược tăng trưởng và đổi mới sáng tạo độc đáo. Các chiến lược này có năm đặc điểm chính như sau:

- Thăm dò rộng rãi

Ngay từ những ngày đầu tiên, ByteDance đã tìm kiếm các cơ hội sản phẩm mới một cách rộng rãi và không ngần ngại cử nhiều nhóm vào cùng một phân khúc. Công ty này nổi tiếng vì đã tung ra 12 ứng dụng nội dung giải trí trong vài tháng đầu tiên khi mới hình thành công ty, và 20 ứng dụng để thử nghiệm các cơ hội ở thị trường nước ngoài vào năm 2015. Công ty cũng có hai nhóm khác đang ấp ủ các sản phẩm video ngắn cùng thời điểm chạy Douyin.
Từ năm 2018 đến năm 2020, công ty có ít nhất 140 ứng dụng trên 11 phân khúc dọc khác nhau có sẵn trong các cửa hàng ứng dụng.

- Lặp lại nhanh chóng

ByteDance cũng nổi tiếng về tốc độ phát triển và đưa sản phẩm tới thị trường, phần lớn trong số đó được hỗ trợ bởi SSP của mình. Công ty chỉ mất bốn tháng để tung ra một ứng dụng giáo dục mà theo một nhân viên, có thể khiến các đối thủ cạnh tranh phải mất 18 tháng để ra mắt. Tuy nhiên, ngay khi ra mắt sản phẩm mới, ByteDance chấm dứt các sản phẩm không hoạt động tốt và giải thể hoặc cơ cấu lại các nhóm sản phẩm có liên quan. Không giống như các công ty khác, nhân viên của ByteDance có thể luân chuyển qua một số dự án mỗi năm. Một vài dự án trong số này không bao giờ có cơ hội ra mắt.

- Tiêu điểm có chọn lọc

Tuy vậy, việc khám phá rộng của ByteDance không có nghĩa là thiếu tập trung. Công ty phân bổ các nguồn lực quan trọng cho một số ưu tiên có lựa chọn trong một vài năm. Ba năm đầu tiên của công ty này bị chi phối bởi các thử nghiệm nội dung – hình ảnh - văn bản liên quan đến thành công của Toutiao, ứng dụng tin tức của công ty, trong khi năm 2016 đánh dấu sự chuyển hướng sang video ngắn. Sau ba năm thử nghiệm, ByteDance coi phát triển kinh doanh giáo dục là ưu tiên hàng đầu, tung ra không ít hơn 11 sản phẩm khác nhau trong bảy phân khúc thị trường. Mặc dù nỗ lực này bị đình trệ vào năm 2021 do các quy định bất lợi của chính phủ, nhưng nó thể hiện chiến lược thử nghiệm rộng rãi của công ty
trong các lĩnh vực trọng tâm được lựa chọn.

- Năng lực giao thoa tối đa

SSP của ByteDance cũng cho phép các nhóm sản phẩm mới dễ dàng tích hợp các công nghệ và tính năng tốt nhất trong phân khúc, giúp tiết kiệm thời gian và tài nguyên quý giá. Ví dụ: khi một nhóm đang khám phá các cơ hội trong lĩnh vực nhân sự, họ có thể kết hợp các công nghệ AI đã được xây dựng bởi nhóm thuật toán SSP, bao gồm bản ghi cuộc phỏng vấn và quét sơ yếu lý lịch. Các thiết bị giáo dục thông minh của công ty, trong số đó có đèn giao bài tập thông minh, có thể ghi lại, đánh giá và phân tích học sinh, đồng thời, cho phép phụ huynh và giáo viên dạy kèm giám sát từ xa bài tập về nhà của trẻ, đồng thời tận dụng các khả năng SSP, bao gồm nhận dạng giọng nói, nhận dạng hình ảnh và tìm kiếm.

- Sản xuất các dịch vụ nền tảng

Các dịch vụ được chia sẻ thường bắt đầu dưới dạng các chức năng mới nhưng được nâng lên cấp SSP nếu việc sử dụng, thực tế hoặc dự kiến, tăng lên trên nhiều sản phẩm - như đã xảy ra với tính năng phát trực tiếp. Một số dịch vụ chia sẻ của công ty, bao gồm nhiều dịch vụ thuật toán, được bán dưới dạng các sản phẩm đám mây ở bên ngoài. Ví dụ, Lark, công cụ cộng tác làm việc, ban đầu được phát triển cho các nhu cầu nội bộ.
Các yếu tố hỗ trợ tổ chức

Chiến lược SSP của ByteDance - đẩy nhanh các dự án mới bằng cách cung cấp khả năng tiếp cận tức thì tới công nghệ và hoạt động tốt nhất – đã thành công đến mức nhiều công ty mong muốn áp dụng nó. Tuy nhiên, rất ít công ty thành công với chiến lược này của ByteDance. Tại sao? Bởi vì họ đã không có các yếu tố hỗ trợ tổ chức vốn đã giúp ByteDance vượt qua tư duy sai lầm, làm ngăn cản sự hợp tác.

Ba trong số các yếu tố hỗ trợ tổ chức đặc biệt quan trọng:

- Hệ thống OKR

Lấy cảm hứng từ Google, chiến lược và hoạt động của ByteDance được thúc đẩy bởi hệ thống Mục tiêu và Kết quả Chính (OKR) minh bạch, hai tháng một lần, hoạt động từ cấp trên cùng, kết nối các ưu tiên và hành động của SSP với nhóm sản phẩm. Các OKR của mọi người được hiển thị cho mọi người khác, kể cả Giám đốc điều hành. Hoàn thành các OKR, thường liên quan đến nhiều nhóm, hơn là thay vì thành tích của từng nhóm, chiếm phần lớn hiệu suất của một người tại ByteDance. Điều này giúp loại bỏ tư duy tách biệt ích kỷ.

- Hệ thống phân cấp được làm phẳng rõ ràng

Để thúc đẩy cộng tác và chia sẻ, ByteDance sử dụng hệ thống đánh giá hiệu suất 360 độ. Ngoài ra, không giống như hầu hết các công ty Trung Quốc khác, họ đã bãi bỏ việc sử dụng chức danh và cố tình san bằng hệ thống cấp bậc của mình xuống chỉ còn một vài tầng, vì thế nhân viên có thể tập trung vào trách nhiệm của họ thay vì lo lắng về địa vị. Các nhân viên báo cáo rằng những người cấp bậc cao hơn có thể dễ dàng được tiếp cận và rất hữu dụng, được tạo điều kiện bởi các OKR chia sẻ và không phải lo lắng về sự chênh lệch chức danh. Cố vấn cũng phổ biến trong tổ chức và phổ biến giữa các đồng nghiệp, những người thường coi nhau không phải là đối thủ cạnh tranh mà là những người cộng tác để hướng tới một mục tiêu chung.
- Văn hóa hướng dữ liệu

Trương Nhất Minh, người sáng lập ByteDance văn hóa tổ chức dựa trên dữ liệu. Ví dụ, bước đột phá của công ty là video ngắn, được đề xuất bởi một giám đốc điều hành nhận ra rằng thời gian dành cho việc xem video đã tăng mạnh trên Toutiao.

Marketing được lập kế hoạch cẩn thận dựa trên thông tin chi tiết theo hướng dữ liệu cũng đã giúp TikTok phát triển ổn định từ cơ sở người dùng là thanh thiếu niên đăng các clip nhảy nhót sang đối tượng rộng lớn hơn được yêu thích hiện nay.

Kết luận

Chiến lược đổi mới dựa trên SSP của ByteDance rõ ràng đã đóng một vai trò quan trọng trong thập kỷ tăng trưởng bùng nổ đầu tiên của startup này. Nó đã cho phép công ty ươm tạo nhanh chóng, rộng khắp và mở rộng quy mô hiệu quả, bằng cách sử dụng các hệ thống kỹ thuật và vận hành được triển khai tập trung nhưng linh hoạt.

Chiến lược này đã phục vụ tốt cho công ty một phần vì sự tương đồng giữa các sản phẩm dựa trên thuật toán khác nhau của nó.

ByteDance hiện đang khám phá các danh mục sản phẩm khác và đang tinh chỉnh chiến lược của mình để phù hợp hơn với mô hình tổ chức và quy trình đang phát triển của mình. Nhưng bất kể công ty phát triển như thế nào, chiến lược đổi mới sáng tạo dựa trên SSP của công ty chắc chắn giữ một vai trò rất quan trọng.

Cục Thông tin KH&CN Quốc gia – Bộ KH &CN - Bản tin “Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo”, Số 18.2022