Quyết định rời bỏ Sài Gòn về quê khởi nghiệp giúp Mai Ril có thu nhập cả trăm triệu đồng mỗi tháng, đưa cả gia đình đoàn tụ, thoát cảnh mỗi người một phương làm thuê.

Trần Mai Ril, sinh năm 1995, trú tại xã Hưng Mỹ, huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau đã có nhiều năm làm du lịch ở TP.HCM. Gần nửa năm 2021, thành phố giãn cách vì COVID-19, cô chỉ quanh quẩn trong phòng trọ. Những ngày đó thực phẩm khan hiếm, Mai Ril đặt mua phôi nấm trồng trong phòng trọ vừa để cải thiện bữa ăn, vừa như một cách xả stress. Tự tay chăm sóc và nhìn những cây nấm lớn lên, hái và làm thức ăn hàng ngày, chị đã có niềm đam mê đặc biệt với nấm. Tiếp xúc với nấm hàng ngày lại rảnh rỗi cô lên mạng đọc, tìm hiểu về kỹ thuật trồng, chăm sóc loại cây này. Mỗi loại nấm, Mai Ril mua vài phôi về thử nghiệm. Thời gian đó, căn phòng trọ 20 m2 của Ril chất đầy nấm.

Ra trường rồi làm về lĩnh vực du lịch suốt 6 năm, chị đã từng đi khắp Hà Nội, Phú Quốc, TP Hồ Chí Minh với mức lương cả nghìn USD mỗi tháng nhưng bất ngờ dịch bệnh COVID-19 ập tới. “Đang có thu nhập tốt nhưng dịch bệnh khiến tôi hầu như không có thu nhập trong thời gian dài. Tiền tiết kiệm dần cạn nên tôi nghĩ phải tìm hướng đi mới chứ không thể đeo bám hoài vào ngành du lịch khi dịch bệnh quá lâu, không biết khi nào mới hết”, chị Ril kể.

Về quê gần như với hai bàn tay trắng, nhận thấy cây nấm là một loại thực phẩm rất nhiều dinh dưỡng tốt cho sức khỏe, “Trong khi đó, người Cà Mau lại ăn chay nhiều. Họ chỉ biết đến rau, hoa quả. Trong khi nấm sẽ là món chay mới ngon và bổ dưỡng. Trồng bán chắc chắn sẽ có khách” Ril nhận định. Tuy nhiên, ở quê chị lại chưa ai trồng nấm nên chị quyết định bắt tay vào trồng.

Mai Ril bỏ tiền tiết kiệm, mua vài trăm phôi nấm về trồng thử trong điều kiện thời tiết, độ ẩm ở quê. Chị đồng thời đăng ký một khóa học kinh doanh, quảng bá sản phẩm, xây dựng thương hiệu và mày mò tự học thêm cách quay, dựng video để giới thiệu sản phẩm trên mạng xã hội. Thời gian đầu, chị bỏ ra cả chục triệu đồng mua vài trăm phôi nấm về trồng. Tự bỏ công chăm sóc, thu hái rồi chị lại mang từng bịch nấm đi tặng cho bà con xung quanh địa phương để giới thiệu sản phẩm.

“Quê tôi khi ấy còn chưa có ai bán nấm, mọi người chưa biết ăn, sợ độc nên mình mang đi tặng, hướng dẫn cách chế biến. Tặng một lần, họ ăn thấy ngon thì bắt đầu mua”, chị Ril nói. Thấy mọi người bắt đầu yêu thích nấm lại được địa phương cho vay vốn dành cho thanh niên về quê khởi nghiệp, chị Ril bắt đầu tận dụng đất của gia đình, làm trại nấm, nhập số lượng lớn phôi nấm về trồng. Vốn ít, nhà trại chị lợp bằng lá cây dừa nước, cột kèo cũng làm từ các cây có sẵn ở địa phương cho đỡ tốn chi phí.

Suốt những tháng tiếp theo, Mai Ril quay cuồng nhập phôi, chăm nấm, thu hoạch bất kể ngày đêm. Cô tự mình quay dựng clip rao bán trên mạng rồi mang hàng đi giao miễn phí cho từng khách để lấy mối làm ăn. Đơn ở TP.Cà Mau, cách nhà 30 km, cô chạy xe máy đến tận nơi giao. Đơn khách các tỉnh mua phôi nấm, Mai Ril chất lên xe máy, chạy hơn 6 km ra bưu điện gửi. “Nhiều khi cũng buồn, cũng mệt lắm. Mình phải làm hết tất cả mọi thứ từ chăm sóc nấm, hái nấm, đi giao hàng từ sáng đến tối muộn. Có khi mưa gió, không kịp ăn tối, khách hối, đường xa, mệt và tủi thân lắm”, chị Ril chia sẻ.

Cũng có lần, phôi nấm chở bằng xe tải lớn, chỉ dừng ở quốc lộ cách nhà hơn 6km. Trời mưa, chị Ril và cha phải chèo xuồng qua sông đi chở nấm về, xếp nấm lên kệ, nhưng gần sáng, mưa lớn làm các kệ chứa phôi nấm bị lật, cả nghìn phôi nấm ướt sũng nước. Hai cha con phải đội mưa cứu những phôi nấm còn sót lại. Khó khăn không dừng lại ở đó khi chị là người đầu tiên khởi nghiệp trồng nấm với số lượng lớn tại địa phương, kinh nghiệm chưa có. Nhiều lứa nấm bị thiếu ánh sáng, dư độ ẩm khiến nấm ra sớm hoặc ra muộn, cây nấm không được đều, đẹp… Vì vậy, mỗi khi gặp sự cố, chị Ril lại đi tìm hiểu, học hỏi để khắc phục.

Khó khăn có, tủi thân và mệt mỏi cũng có khi từ một cô gái được ăn học đàng hoàng, từng có mức lương cả nghìn USD, nay lại dầm mưa dãi nắng về làm nông nghiệp với chồng chất những khó khăn. “Khi nhận được phản hồi của khách là nấm ngon thì mọi thứ lại tan biến hết, tôi lại cảm thấy vui và hạnh phúc vì mình đã trao đi giá trị cho khách hàng và được họ trân trọng”, chị Ril bày tỏ.

Dần dần, bằng sự nỗ lực của bản thân và sự ủng hộ của khách hàng, nấm thu hái đến đâu được thu mua hết đến đó, chị Ril tiếp tục nhân rộng diện tích, trồng hàng chục loại nấm khác nhau như nấm bào ngư, nấm hoàng đế, nấm sò, nấm linh chi, nấm mối đen. Hiện tại, chị nhân rộng mô hình ra 5 nhà trại, mỗi trại rộng 200m2, mỗi tháng cung cấp từ vài trăm kg đến cả tấn nấm tươi ra thị trường với giá dao động từ 50 nghìn đồng đến 350 nghìn đồng/kg, tùy loại.

Nhận thấy nhu cầu bồi bổ sức khỏe sau dịch bệnh COVID-19 ngày càng tăng, chị Ril tiếp tục trồng thêm nấm linh chi. Ngoài cung cấp nấm linh chi tươi, chị còn tiến hành sấy khô, cắt lát, bán với giá 900 nghìn đồng/kg. Đặc biệt, dịp Tết năm nay, chị còn làm bonsai nấm linh chi với giá từ 200-500 nghìn đồng/chậu phục vụ nhu cầu khách hàng. Nhờ vậy, vài tháng gần đây, trại nấm của chị Ril đã mang về doanh thu từ 100-150 triệu đồng/tháng, lợi nhuận đạt khoảng 50%.

Là một người tiên phong trong khởi nghiệp trồng nấm tại địa phương, chị Ril cho biết, thời gian tới chị sẽ tập trung nhân rộng mô hình trồng nấm, liên kết, cung cấp giống và hướng dẫn kỹ thuật cho các hộ gia đình tại địa phương, tạo thành cộng đồng trồng nấm. Ngoài ra, chị cũng sẽ phát triển thêm các sản phẩm chế biến từ nấm như bột nấm, ruốc nấm để nấm sử dụng được lâu hơn, phát triển các thị trường xa hơn, tạo thêm nhiều công ăn việc làm cho người dân địa phương, phát triển kinh tế.

Cục Thông tin KHCN Quốc gia -  Bản tin Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo (Số 5.2023)