Có 2 hình thức huy động vốn doanh nghiệp là huy động vốn dài hạn và huy động vốn ngắn hạn. Mỗi loại đều có những ưu và nhược điểm khác nhau tùy thuộc vào mục đích huy động vốn của doanh nghiệp. Bài viết dưới đây giới thiệu chi tiết của từng hoạt động huy động vốn.

Huy động vốn dài hạn

Phát hành cổ phiếu

Để huy động vốn dài hạn, doanh nghiệp có thể phát hành hai loại cổ phiếu: Cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi.

Cổ phiếu thường

Cổ phiếu thường là loại chứng khoán vốn, tức là công ty huy động vốn chủ sở hữu và không có thời gian đáo hạn hoàn trả vốn gốc. Cổ tức chi trả cho cổ đông phụ thuộc vào kết quả kinh doanh và chính sách cổ tức của công ty.

Việc phát hành thêm cổ phiếu mới nhằm huy động tăng vốn có thể thực hiện theo 3 hình thức : Phát hành cổ phiếu mới với việc dành quyền ưu tiên mua cho các cổ đông hiện hành. Phát hành cổ phiếu mới bằng việc chào bán cổ phiếu cho người thứ 3, là những người có quan hệ mật thiết với công ty như nhà cung cấp, khách hàng, nhà quản lý công ty…Hoặc phát hành rộng rãi cổ phiếu mới ra công chúng.

Nếu như mua trái phiếu, nhà đầu tư xác định ngay tiền lãi sẽ nhận được, còn đầu tư vào việc mua cổ phiếu thường thì tiền lãi (cổ tức) lại phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty. Mặt khác khi công ty giải thể (hoặc phá sản) tiền mua trái phiếu sẽ được thanh toán trước tiền mua cổ phiếu thường. Vì vậy đầu tư vào cổ phiếu thường sẽ có mức độ mạo hiểm cao hơn đầu tư vào trái phiếu.

Khi phát hành cổ phiếu thường mới sẽ phát sinh chi phí phát hành. Chi phí phát hành bao gồm: chi phí in ấn, quảng cáo, chi phí bảo lãnh phát hành, chi phí hoa hồng, môi giới… Vì vậy số vốn doanh nghiệp được sử dụng cho đầu tư bằng giá thị trường hiện hành của cổ phiếu thường trừ đi chi phí phát hành.

Cổ phiếu ưu đãi

Cổ phiếu ưu đãi cho phép người nắm giữ loại cổ phiếu này được hưởng một số quyền lợi ưu đãi hơn so với cổ phiếu thường. Cổ phiếu ưu đãi có nhiều loại, tuy nhiên loại thường được các công ty ở nhiều nước sử dụng là loại cổ phiếu ưu đãi cổ tức. Loại cổ phiếu ưu đãi này có những đặc trưng chủ yếu sau:

Chủ sở hữu cổ phiếu ưu đãi được hưởng một khoản lợi tức được xác định trước không phụ thuộc vào kết quả hoạt động của công ty.

Khi công ty gặp khó khăn trong kinh doanh, thì có thể hoãn trả cổ tức cho cổ đông ưu đãi. Số cổ tức đó được tích luỹ lại và chuyển sang kỳ tiếp theo. 

Khi công ty bị giải thể hay thanh lý thì cổ đông ưu đãi được ưu tiên thanh toán giá trị cổ phiếu của họ trước các cổ đông thường.

Tuy nhiên, cổ đông ưu đãi thường không có quyền bỏ phiếu bầu hội đồng quản trị và quyết định các vấn đề quan trọng trong quản lý công ty.

Do tính chất lưỡng tính của cổ phiếu ưu đãi, tức là vừa có điểm giống cổ phiếu thường vừa giống trái phiếu, nên việc sử dụng cổ phiếu ưu đãi sẽ là hợp lý trong bối cảnh nếu như việc sử dụng trái phiếu và cổ phiếu thường đều là bất lợi với công ty.

Trái phiếu doanh nghiệp

Bản chất doanh nghiệp phát hành trái phiếu chính là đi vay, người mua trái phiếu doanh nghiệp là người cho doanh nghiệp vay vốn, là chủ nợ của doanh nghiệp (hay còn gọi là trái chủ).

Trái chủ không có quyền tham gia quản lý và điều hành hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phát hành trái phiếu, không có quyền ứng cử, bầu cử vào Hội đồng quản trị, cũng như không được quyền bỏ phiếu, biểu quyết…Có 2 loại trái phiếu:

- Trái phiếu có kỳ hạn nhất định: Trái phiếu này có thời gian đáo hạn. Khi đến hạn, doanh nghiệp phát hành trái phiếu có trách nhiệm hoàn trả cho trái chủ toàn bộ số vốn gốc ban đầu.

- Trái phiếu có lợi tức cố định: Lợi tức trái phiếu được xác định trước, không phụ thuộc vào kết quả hoạt động của doanh nghiệp hàng năm.

Lợi tức trái phiếu được trừ ra khi xác định thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp. Nghĩa là theo luật thuế thu nhập, tiền lãi là một yếu tố chi phí tài chính.

Vay dài hạn các tổ chức tín dụng

Vay dài hạn ngân hàng và các công ty tài chính là một nguồn vốn tín dụng quan trong trong sự phát triển của doanh nghiệp. Trong quá trình hoạt động kinh doanh, việc sử dụng vay nợ ngân hàng có thể mang lại lợi ích cho chủ sở hữu doanh nghiệp nên nhiều doanh nghiệp đã sử dụng vay nợ ngân hàng như một nguồn vốn thường xuyên của mình.

Vay vốn dài hạn ngân hàng thông thường được hiểu là vay vốn có thời gian trên một năm. Hoặc trong thực tế, người ta chia thành vay vốn trung hạn (1 – 3 năm), vay vốn dài hạn (trên 3 năm).

Thuê tài chính

Trên góc độ tài chính, thuê tài chính là một phương thức tín dụng trung và dài hạn, theo đó người cho thuê cam kết mua tài sản theo yêu cầu của người thuê và nắm giữ quyền sở hữu đối với tài sản thuê. Đây là hình thức huy động vốn trung và dài hạn khá phù hợp với các doanh nghiệp nhỏ và vừa

Ở Việt Nam hiện nay, theo quy định thời gian thuê tài sản tối thiểu phải chiếm phần lớn thời gian sử dụng kinh tế của tài sản. Do đó thời hạn thuê thường rất dài. 

Trong thời gian thuê, người thuê chịu trách nhiệm bảo dưỡng, sửa chữa, bảo hành tài sản và không được hủy bỏ hợp đồng trước thời hạn (trừ trường hợp do lỗi của Bên cho thuê). Khi kết thúc thời hạn thuê, bên thuê được chuyển giao quyền sở hữu, mua lại, hoặc tiếp tục thuê tài sản đó theo các thỏa thuận trong hợp đồng thuê.

Huy động từ lợi nhuận để lại

Các doanh nghiệp có thể sử dụng một phần lợi nhuận sau thuế để tái đầu tư. Đây là nguồn vốn chủ sở hữu nội sinh của công ty do đó không phát sinh chi phí sử dụng nguồn vốn này. Tuy nhiên, trên góc độ tài chính phải tính đến chi phí cơ hội của số lợi nhuận giữ lại cho nhà đầu tư.

Lợi nhuận sau thuế của công ty sau khi trả cổ tức cho cổ đông ưu đãi (nếu có) thuộc quyền sở hữu của các chủ sở hữu (cổ đông thường). Cổ đông có thể nhận toàn bộ số lợi nhuận đó dưới hình thức phân phối lợi nhuận và sau đó sử dụng số tiền nhận được để đầu tư vào nơi khác hoặc theo một cách khác. Vậy khi nào cổ đông chấp nhận để lại lợi nhuận để tái đầu tư?

Nếu quyết định sử dụng lợi nhuận để tái đầu tư. Công ty phải đảm bảo đạt được tỷ suất sinh lời tối thiểu bằng tỷ suất sinh lời mà cổ đông có thể thu được khi sử dụng số tiền đó đầu tư vào nơi khác với mức độ rủi ro tương đương. Chính vì vậy, chi phí sử dụng lợi nhuận để lại tái đầu tư là tỷ suất sinh lời đòi hỏi của cổ đông.

(Còn tiếp…)

Casti Hub tổng hợp