Khái niệm hệ thống ĐMST là một cột mốc quan trọng đối với việc làm rõ quá trình ĐMST kể từ những năm 1980. Tuy nhiên, trong các định nghĩa về hệ thống ĐMST cho đến năm 1994, có rất ít sự chú ý đến các chi tiết liên quan đến các tương tác được tạo ra giữa các tác nhân khác nhau thường tham gia vào hệ thống này, đó là các mối quan hệ động, mà thường chỉ tập trung nhiều vào quy trình hoặc hệ thống ĐMST nói chung.

Hệ thống ĐMST quốc gia là mạng lưới các tổ chức trong khu vực công và tư, các hoạt động và sự tương tác giữa các tổ chức này nhằm khởi xướng, du nhập, sửa đổi và lan tỏa những công nghệ mới (Freeman, 1987); các tổ chức này vận hành trong bối cảnh các yếu tố tác động tới sự sản sinh và ứng dụng đổi mới, bao gồm xã hội, kinh tế và chính trị (Atkinson, 2014). Hiện thân của hệ thống ĐMST quốc gia là các tổ chức (trường đại học, trung tâm nghiên cứu, các trung tâm mở rộng công nghệ ở phía cung và các doanh nghiệp ở phía cầu) tương tác với nhau trong quá trình tích lũy và phân bổ vốn (vật chất, con người và tri thức) dưới sự giám sát của nhà nước, sự ảnh hưởng của các yếu tố thúc đẩy và cản trở (Maloney, 2017).

Phương pháp tiếp cận hệ thống ĐMST quốc gia nhấn mạnh rằng các dòng chảy công nghệ và thông tin giữa con người, các doanh nghiệp và các tổ chức là chìa khóa đối với quy trình đổi mới. Các hệ thống ĐMST quốc gia có thể được phân tích theo các cấp độ: tiểu vùng, quốc gia, đại khu vực và quốc tế (OECD, 1997).

Với khái niệm HST, tức là bắt đầu chú trọng hơn vào các hoạt động và sự tương tác của các tác nhân (actor) của nó, đây là một cách tiếp cận có định hướng hơn để hiểu được tính động của các hệ thống và tính bền vững của chúng. Khái niệm HST được phân biệt với hệ thống bằng việc sử dụng tính tương tự giữa các HST thuộc loại sinh thái - sinh học và HST thuộc loại kinh tế - xã hội. Trong thực tế, một tổ chức không thể được xem xét trong sự cô lập, vì nó thường được đắm mình trong một mạng lưới phụ thuộc lẫn nhau trong đó một thay đổi được tạo ra trong một phần của hệ thống có thể ảnh hưởng đến những phần khác.

HST sinh học là một tập hợp các mối quan hệ phức tạp giữa những thành phần sống, môi trường sống và sinh vật của một khu vực, với mục tiêu chức năng là duy trì trạng thái cân bằng. Ngược lại, một HST KN&ĐMST mô hình hóa nền kinh tế hơn là động lực năng lượng của các mối quan hệ phức tạp được hình thành giữa các tác nhân hoặc thực thể có mục tiêu chức năng là cho phép phát triển KN&ĐMST. Khái niệm HST cung cấp một ẩn dụ hấp dẫn để mô tả một loạt các tương tác và liên kết giữa nhiều tổ chức.

Trong các tài liệu về HST kinh tế - xã hội có nhiều tác giả đã đề cập đến các thành tố/tác nhân như các doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp SMEs, tổ chức giáo dục, viện nghiên cứu, các tổ chức công cộng, đầu tư mạo hiểm… Như trong HST sinh học, các tác nhân được cấu trúc trong các vai trò và chức năng khác nhau. Trong các HST này, cho dù là công nghiệp, kinh doanh, doanh nhân, kỹ thuật số hay ĐMST, thì tri thức xuất hiện như một yếu tố làm nền tảng cho các khía cạnh như học tập, con người, công nghệ và văn hóa. Trên thực tế, trong một xã hội như xã hội hiện tại, dựa trên tri thức, thì tri thức đó là một phần thiết yếu của các hệ thống và HST khác nhau, vì nó được phản ánh thông qua các khái niệm như tam giác tri thức nổi tiếng, với mối quan hệ giữa các lĩnh vực giáo dục, nghiên cứu và ĐMST được nhấn mạnh.

Với sự gia tăng về kết nối, chuyên môn hóa và các sản phẩm dựa trên tri thức, rõ ràng là việc trở thành một phần của một hệ thống lớn hơn không chỉ là một lợi thế cạnh tranh, mà còn là một điều cần thiết để tham gia vào việc tạo ra giá trị. Do đó, các tổ chức gia tăng quan tâm đến việc tổ chức các HST phức tạp này, với việc áp dụng chiến lược tập trung vào mạng lưới cho phép họ kết hợp các kỹ năng của mình để tạo ra các sản phẩm. Các HST KN&ĐMST tận dụng sự đa dạng và tự chủ của các bên liên quan để đạt được kết quả KN&ĐMST tiềm năng, đây là trọng tâm của các hoạt động của các bên. Trong HST KN&ĐMST, có sự hợp tác giữa một loạt các tác nhân gần giống với các cộng đồng sinh học tương tác và phụ thuộc lẫn nhau, phát triển và đáp ứng với môi trường mà chúng tồn tại.

Các hệ thống ĐMST có thể được điều chỉnh bởi các chính sách ảnh hưởng đến các tổ chức. Nhưng các HST KN&ĐMST lại là các cấu trúc động, không thể bị chi phối một cách rõ ràng bởi các chính sách công, mà chúng phát triển theo các điều kiện thị trường thay đổi.

Một HST KN&ĐMST có bản chất động/năng động so với bản chất tĩnh của các hệ thống ĐMST. Một HST KN&ĐMST luôn thay đổi cấu trúc được hướng dẫn bởi những mong muốn mới và hoàn cảnh mới. Quá trình KN&ĐMST không thể bị ảnh hưởng bởi các chính sách tùy ý; nó cần sự phân công lao động giữa các tổ chức công và tư nhân. HST KN&ĐMST cho phép các doanh nghiệp nhỏ hoạt động hiệu quả hơn.

Các nhà cung cấp hoạt động như các nhà máy sản xuất trong quan hệ có lợi phẩm của HST. Người tiêu dùng vĩ mô là khách hàng mua hàng hóa cuối cùng. Điểm này tạo ra sự khác biệt giữa “hệ thống ĐMST” và “HST KN&ĐMST”. HST KN&ĐMST tính đến khía cạnh nhu cầu của quá trình KN&ĐMST mà hệ thống ĐMST lại không tập trung vào điểm này.

Casti Hub tổng hợp