Phần lớn việc thoái vốn khởi nghiệp diễn ra thông qua mua lại. Mặc dù có rất nhiều lời khuyên dành cho những người sáng lập trước khi thoái vốn, nhưng những lời khuyên này thường ít khi đề cập tới việc hướng dẫn những người sáng lập vượt qua cuộc sống sau khi bị thu mua - mặc dù họ và những nhân viên mà họ tuyển dụng thường sẽ còn dành hai đến ba năm làm việc với người thu mua.

David Jegen là một nhà đầu tư mạo hiểm chuyên nghiệp đã trải qua 11 vụ thu mua với nhiều vai trò khác nhau: với tư cách là người sáng lập, nhà đầu tư và thành viên Hội đồng quản trị. Dựa trên kinh nghiệm của mình ông đã đề ra một hướng dẫn chung cho quá trình mua lại này.

Sự thay đổi tâm lý từ người sáng lập sang nhân viên có thể khó khăn và những năm sau khi bị thu mua có thể trở nên quá đỗi buồn tẻ so với cuộc sống khởi nghiệp. Bạn sẽ có cảm giác như trên mây một thời gian bởi những câu tán dương đại loại như “người sáng lập đã xây dựng startup X và bán nó với giá Y đô la”, nhưng bạn sẽ sớm bị đánh giá dựa trên mức độ bạn làm việc với những người khác và mang lại thành công cho người chủ mới của bạn. Bạn cũng có thể phải đối mặt với sự ghen ghét từ những đồng nghiệp mới của mình, những người cũng đã làm việc chăm chỉ trong 10 năm mà chẳng đạt được thành tích đáng kể nào. Bạn sẽ dễ cảm thấy rằng mọi thứ mới lạ mà người thu mua làm đều kém cỏi - nhưng hãy chống lại cảm giác thôi thúc này. Bạn đã bán startup vì một lý do nào đấy vậy thì hãy uyển chuyển tiếp thu sự khác biệt và học hỏi kinh nghiệm.

Bạn có thể lường trước kết quả đến mức nào? Nhiều hơn bạn tưởng

Trong các vụ mua lại, có hai loại đòn bẩy. Đầu tiên là đòn bẩy đàm phán, yếu tố quyết định ai sẽ thắng trong các điểm phá vỡ thỏa thuận. Thứ hai là đòn bẩy kiến thức, dựa trên việc biết bạn có thể thắng ở những vấn đề gì mà không gây nguy hiểm cho thỏa thuận.
Bạn có thể làm rất ít để thay đổi đòn bẩy đàm phán dù là bạn có thể có quy trình mua lại cạnh tranh hoặc không có. Tuy nhiên, bạn có thể thay đổi đòn bẩy kiến thức của mình. Điều quan trọng là bạn nên nắm rõ những yêu cầu. Bạn sẽ có thể rất bất ngờ với số tiền mà người thu mua sẽ đồng ý nhưng đó là chỉ khi bạn đưa ra yêu cầu mà thôi.
KYA: Biết người mua của bạn

Đánh giá người thâu tóm startup của bạn sẽ giúp bạn và nhân viên của bạn chuẩn bị cho những gì sắp tới.
Công ty đàn anh lâu niên so với Công ty khởi nghiệp: rõ ràng là công ty thu mua càng lớn và lâu đời thì bạn sẽ càng gặp phải nhiều bất đồng về nhận thức và văn hóa. Bạn không thể thay đổi điều này, nhưng bạn có thể lãnh đạo nhóm của mình bằng trí tuệ cảm xúc. Mặt khác, việc được một công ty khởi nghiệp thu mua lại có thể có cảm giác khá tự nhiên xét từ góc độ văn hóa và bạn sẽ tìm thấy sự tương đồng về mọi thứ, từ các công cụ công nghệ cho đến chính sách nhân sự.

Xử lý các hoạt động tích hợp sau khi mua lại: khi David Jegen làm việc tại Cisco vào đầu những năm 2000, họ đã hoàn thành 23 vụ mua lại trong một năm. Có thể một số công ty thâu tóm là những công ty thân thiện; một số thì không. Dù theo cách nào, hãy đảm bảo rằng bạn biết điều gì sẽ xảy ra ở “ngày hôm sau”. Hãy buộc người mua trình bày chi tiết kế hoạch của họ, bởi vì nó sẽ làm phát sinh nhiều vấn đề quan trọng đối với bạn, nhân viên và khách hàng của bạn.
Văn hóa của bên mua lại: Bạn có thể cảm thấy rằng hai hoặc ba năm cộng tác sẽ trôi qua nhanh chóng, nhưng thực ra không phải vậy. Một điểm quan trọng là nhân viên của bạn sẽ bước vào một nền văn hóa mới nơi họ cần cảm thấy như ở nhà. Bạn sẽ bị cuốn theo văn hóa của bên mua lại, vì vậy hãy nhớ tự hỏi bản thân liệu đây có phải là công ty phản ánh đủ các giá trị của bạn hay không. Không chỉ nói chuyện với nhóm thu mua và nhà tài trợ thương vụ mà hãy yêu cầu nói chuyện với Giám đốc điều hành của công ty khởi nghiệp mà họ đã mua trước đó.

Cục Thông tin KHCN Quốc gia -  Bản tin Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo (Số 3.2023)