Quy trình quản trị rủi ro doanh nghiệp

Nhìn chung tất cả các quy trình quản lý rủi ro đều tuân theo các bước cơ bản giống nhau, mặc dù đôi khi các thuật ngữ khác nhau được sử dụng để mô tả các bước này. Kết hợp 5 bước quy trình quản lý rủi ro này kết hợp để đưa ra một quy trình quản lý rủi ro đơn giản và hiệu quả.

Bước 1: Xác định rủi ro

Bạn và nhóm của bạn phát hiện ra, nhận ra và mô tả các rủi ro có thể ảnh hưởng đến dự án của bạn hoặc kết quả của nó. Có một số kỹ thuật bạn có thể sử dụng để tìm rủi ro dự án. Trong doanh nghiệp rủi ro có thể chia thành 4 nhóm sau: 

- Rủi ro chiến lược, các rủi ro xuất phát từ các vấn đề liên quan đến quản trị, môi trường kinh doanh và các bên liên quan như khách hàng, đối thủ, nhà đầu tư… (kế hoạch và phân bổ nguồn lực, sáp nhập, mua lại, thoái vốn, môi trường kinh doanh, truyền thông và quan hệ với các bên liên quan…);

- Rủi ro hoạt động, các rủi ro liên quan đến việc sử dụng hiệu quả nguồn lực trong hoạt động hàng ngày, rủi ro tới từ các quy trình, hệ thống, con người và văn hóa… hay do ảnh hưởng của các sự kiện bên ngoài. Ví dụ: kinh doanh liên tục, quy trình tác nghiệp hàng ngày, quản lý thông tin, an toàn - sức khỏe - môi trường…;

- Rủi ro tài chính, các rủi ro bắt nguồn từ các giao dịch có tính chất tài chính, bao gồm việc mua, bán, các khoản đầu tư và cho vay hay các hoạt động kinh doanh khác (như rủi ro về lãi suất, tỷ giá, giá hàng hóa, thuế, cấu trúc vốn, tính thanh khoản, tín dụng…);

- Rủi ro tuân thủ, các rủi ro có liên quan tới việc chấp hành các quy định/nội quy của doanh nghiệp, các luật và văn bản pháp lý khác của Nhà nước liên quan đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, các vấn đề pháp lý liên quan đến hợp đồng/cam kết (môi trường kiểm soát, đạo đức, gian lận, quy định trong hợp đồng…

Việc phân loại rủi ro sẽ giúp chúng ta tập trung và giải quyết hiệu quả hơn vấn đề tồn tại. 

Bước 2: Phân tích rủi ro 

Khi rủi ro được xác định, bạn xác định khả năng và hậu quả của từng rủi ro. Bạn phát triển sự hiểu biết về bản chất của rủi ro và tiềm năng của nó để ảnh hưởng đến các mục tiêu và kết quả của dự án.

Nhận dạng rủi ro dựa vào mục tiêu hoạt động của doanh nghiệp: Bất cứ doanh nghiệp nào cũng đều có mục tiêu nhất định. Bất cứ sự kiện nào gây nguy hiểm một phần hoặc toàn bộ cho việc đạt được mục tiêu cũng đều được xác định là rủi ro

+ Nhận dạng rủi ro dựa vào việc kiểm tra những rủi ro tồn tại sẵn:

Ở một số ngành nghề, luôn tồn tại sẵn các rủi ro. Mỗi rủi ro trong số đó sẽ được kiểm tra xem có xảy ra không khi mà doanh nghiệp thực hiện những hành vi cụ thể

Bước 3: Đánh giá hoặc xếp hạng rủi ro

Bạn đánh giá hoặc xếp hạng rủi ro bằng cách xác định mức độ rủi ro, đó là sự kết hợp giữa khả năng và hậu quả. Bạn đưa ra quyết định về việc liệu rủi ro có thể chấp nhận được hay liệu nó có đủ nghiêm trọng để đảm bảo thay đổi hay không.

Xác định tỷ lệ các sự cố kể từ khi các thông tin thống kê không chứa đựng tất cả các sự kiện đã xảy ra trong quá khứ

Những quan điểm và những con số thống kê có sẵn được coi là nguồn thông tin chủ yếu

Tỷ lệ các sự cố sẽ được nhân đôi bởi các sự kiện có tác động tiêu cực

Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng lợi ích của việc quản lý rủi ro ít phụ thuộc vào phương thức quản lý mà phụ thuộc nhiều hơn vào tần suất và cách thức đánh giá rủi ro.

Bước 4: Xử lý rủi ro

Điều này cũng được gọi là kế hoạch ứng phó rủi ro. Trong bước này, bạn đánh giá các rủi ro được xếp hạng cao nhất của mình và đưa ra kế hoạch xử lý hoặc sửa đổi các rủi ro này để đạt được mức rủi ro chấp nhận được. Làm thế nào bạn có thể giảm thiểu xác suất rủi ro tiêu cực cũng như tăng cường các cơ hội? Bạn tạo ra các chiến lược giảm thiểu rủi ro, kế hoạch phòng ngừa và kế hoạch dự phòng trong bước này.

Bước 5: Theo dõi và xem xét rủi ro

Rủi ro là về sự không chắc chắn. Nếu bạn đặt một khuôn khổ xung quanh sự không chắc chắn đó, thì bạn thực sự mạo hiểm với dự án của mình. Và điều đó có nghĩa là bạn có thể tự tin hơn nhiều để đạt được mục tiêu dự án của mình. Bằng cách xác định và quản lý một danh sách toàn diện các rủi ro dự án, những bất ngờ và rào cản khó chịu có thể được giảm bớt và những cơ hội vàng được phát hiện. Quy trình quản lý rủi ro cũng giúp giải quyết các vấn đề khi chúng xảy ra, bởi vì những vấn đề đó đã được dự tính và kế hoạch điều trị chúng đã được phát triển và đồng ý.

Thực hiện một quy trình quản lý rủi ro là rất quan trọng đối với bất kỳ tổ chức nào. Quản lý rủi ro tốt không cần phải tốn nhiều tài nguyên hoặc khó khăn cho các tổ chức thực hiện hoặc môi giới bảo hiểm để cung cấp cho khách hàng của họ. Với một chút chính thức hóa, cấu trúc và sự hiểu biết mạnh mẽ về tổ chức, quy trình quản lý rủi ro có thể là bổ ích.

Tầm quan trọng của kiểm toán nội bộ trong quản trị rủi ro doanh nghiệp

Việc tăng cường vai trò người trợ giúp tổ chức hoàn thành mục tiêu qua việc đảm bảo về tính hiệu quả, hiệu lực của các quy trình kiểm soát thông qua vai trò của kiểm toán nội bộ, trợ giúp đắc lực cho công tác quản trị của rủi ro của doanh nghiệp trong bối cảnh hiện nay.

kiểm toán nội bộ được xem là “tai mắt” của quản lý doanh nghiệp thông qua việc sử dụng các chuyên gia có nhiệm vụ kiểm tra và soát xét tất cả các bộ phận và chức năng trong doanh nghiệp và báo cáo cho lãnh đạo doanh nghiệp các kết quả công việc của mình. Để phát huy vai trò của kiểm toán nội bộ trong quản trị rủi ro, doanh nghiệp cần tổ chức và duy trì chức năng kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp một cách thích hợp. Trước hết về định hướng tiếp cận, kiểm toán nội bộ tiếp cận theo định hướng rủi ro sẽ là giải pháp lựa chọn tốt nhất cho các doanh nghiệp trong bối cảnh hiện nay. kiểm toán nội bộ trên cơ sở tiếp cận rủi ro đang là xu thế và ngày càng chứng minh tính tiến bộ, hiệu quả của mình trong vai trò đồng hành cùng quản lý doanh nghiệp.

Bên cạnh định hướng tiếp cận rủi ro, kiểm toán nội bộ cần mở rộng phạm vi, nội dung sang kiểm toán hoạt động theo hướng thực hiện các cuộc kiểm toán liên kết, trong đó trọng tâm là kiểm toán tính hiệu năng, hiệu quả, hiệu lực. Từ đó, kiểm toán nội bộ giúp đánh giá và xác định tính hiệu quả cũng như xem xét các bước kiểm soát nội bộ có được thực hiện hiệu quả hay không, qua đó xác định và cảnh báo các rủi ro trọng yếu ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp và đưa ra các khuyến nghị và kế hoạch hành động.

Quỳnh Như (tổng hợp)