Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo là một hệ thống gồm các thành phần có mối quan hệ cộng sinh với nhau trong một phạm vi nhất định và môi trường nhất định (ví dụ thành phố, vùng, quốc gia, hoặc trong cùng một lĩnh vực) nhằm mục tiêu phát triển hoạt động khởi nghiệp sáng tạo (Bell-Masterson and Stangler, 2015).

Hiện tại có rất nhiều tranh cãi trong giới học giả và các nhà hoạch định chính sách về số lượng chính xác các thành phần trong hệ sinh thái (Cavallo et al., 2019). Theo Isenberg (2010) và Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), một hệ sinh thái khởi nghiệp bao gồm 09 thành phần sau: (i) Chính sách của chính phủ; (ii) Khung luật pháp và cơ sở hạ tầng; (iii) Nguồn vốn, tài chính; (iv) Văn hóa; (v) Các nhà tư vấn, cố vấn, hệ thống hỗ trợ; (vi) Các trường đại học đóng vai trò xúc tác; (vii) Giáo dục và đào tạo; (viii) Nguồn nhân lực; (ix) Các thị trường trong nước và quốc tế.

Theo Nguyễn Thu Hương và Nguyễn Quốc Anh (2020) cho rằng có sự thống nhất về 6 thành phần chính trong hệ sinh thái khởi nghiệp. Đó là: (i) Các nhà khởi nghiệp, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; (ii) Chính phủ; (iii) Nhà đầu tư; (iv) Các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp; (v) Nhân lực khởi nghiệp; (vi) Văn hóa khởi nghiệp. Các hệ sinh thái tồn tại quan hệ tương tác hữu cơ giữa các thực thể trong hệ sinh thái, giúp cho hệ sinh thái vận động và phát triển. Do tính phức tạp và đa dạng thành phần mà hoạt động đánh giá hệ sinh thái ngày càng trở nên cấp thiết (Cavallo et al., 2019).

Nhà khởi nghiệp, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo: Nhà khởi nghiệp là các chủ thể tham gia vào hoạt động khởi sự doanh nghiệp. Doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo là doanh nghiệp nhỏ và vừa được thành lập để thực hiện ý tưởng trên cơ sở khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới và có khả năng tăng trưởng nhanh. Đây là thành phần quan trọng nhất trong hệ sinh thái (Bell-Masterson and Stangler, 2005; Aaltonen, 2016).

Chính phủ: Chính phủ là cơ quan tạo nên khung chính sách và cung cấp cơ sở hạ tầng cho các cộng động khởi nghiệp, đặc biệt trong giai đoạn hình thành và tạo lập doanh nghiệp (Isenberg, 2011).

Nhà đầu tư: Nhà đầu tư là người cung cấp nguồn vốn cho hoạt động thành lập và mở rộng phát triển của doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Có hai loại hình đầu tư là đầu tư thiên thần và đầu tư mạo hiểm. Nhà đầu tư thiên thần là những cá nhân có khả năng cấp vốn cho một doanh nghiệp trong thời gian đầu và thường sẽ có quyền sở hữu một phần công ty (Feld, 2012). Nhà đầu tư mạo hiểm là những người đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp có mô hình kinh doanh mới mẻ ở giai đoạn đầu thông qua các quỹ đầu tư mạo hiểm.

Các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp: Tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp là đơn vị cung cấp nguồn lực cần thiết cho các dự án khởi nghiệp. Một số hình thức tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp có thể kể tới như: Vườn ươm doanh nghiệp, tổ chức thúc đẩy kinh doanh, không gian làm việc chung (Feld, 2012).

Nhân lực: Ngoài nhóm các nhà khởi nghiệp và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, nhân lực trong hệ sinh thái là nhóm lao động tài năng (sinh viên tốt nghiệp đại học, các nhà quản lý kinh nghiệm) và các nhà nghiên cứu. Sự đa dạng của các nhóm người này tạo ra năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp mới và đảm bảo đầu vào tri thức cho hoạt động khởi nghiệp (Nguyễn Thu Hương và Nguyễn Quốc Anh, 2020).

Văn hóa: Văn hóa dành cho khởi nghiệp bao gồm văn hóa vốn có của khu vực (Aoyama, 2009) và văn hóa được hình thành từ cộng đồng khởi nghiệp như văn hóa chấp nhận thất bại, văn hóa hỗ trợ, chia sẻ tri thức (Isenberg, 2011).

CASTI Hub (tổng hợp)