Nguyễn Viết Lộc (2011), những yếu tố cốt lõi của tinh thần doanh nhân là:

- Nắm bắt cơ hội kinh doanh, thể hiện ở:

• Khát vọng kinh doanh;
• Khả năng tìm kiếm, tạo dựng và nắm bắt cơ hội kinh doanh.

- Dám chấp nhận rủi ro, thể hiện ở:

• Tính độc lập, quyết đoán, tự tin;
• Dám làm, dám chịu trách nhiệm.

- Sáng tạo - đổi mới, thể hiện ở:

• Tính linh hoạt, chủ động;
• Luôn có tư tưởng mới, phương pháp mới, hướng giải quyết vấn đề mới.

- Thành quả bền vững, nhờ có:

• Đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội;
• Bền bỉ (ý chí quyết tâm, sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần tốt);
• Đạt được thành quả về kinh tế.

1. Khát vọng kinh doanh

Con người bị lôi cuốn bằng những ý tưởng chủ đạo mà chúng ta lưu giữ trong đầu. Trước hết doanh nhân được thôi thúc bởi ước muốn làm giàu. Ước muốn là hành động tự nhiên của con người, hầu như ai cũng có, song vấn đề là ước muốn đó được dẫn đường bởi lý tưởng kinh doanh hay triết lý làm giàu như thế nào. Lý tưởng hay triết lý là một trình độ cao của nhận thức. Ước muốn có ở mọi người nhưng lý tưởng thì phải sống, trải nghiệm và ở một trình độ nào đó mới có được. Do vậy, ước muốn làm giàu không phải là biểu hiện quan trọng của văn hóa doanh nhân mà triết lý, lý tưởng kinh doanh mới là biểu hiện rõ rệt của văn hóa doanh nhân, đánh dấu một trình độ phát triển về nhận thức xã hội của doanh nhân (Trần Hữu Quang, Nguyễn Công Thắng, 2007). Ước muốn là nguyện vọng đơn thuần, còn lý tưởng là nguyện vọng ở mức độ cao, trở thành khát vọng, định hướng cho hành động và gắn với nỗ lực đạt được. Theo nghĩa đó doanh nhân có văn hóa cao chính là người không chỉ làm ăn bình thường mà phải có triết lý làm giàu, có lý tưởng cao rộng trong kinh doanh. Thông thường, lý tưởng đó không chỉ là kiếm được nhiều tiền mà còn gắn với những giá trị xã hội của dân tộc. Đây cũng là điểm tạo nên đặc trưng về văn hóa của doanh nhân các quốc gia khác nhau.