Tiếp cận dưới góc độ trách nhiệm xã hội, khởi nghiệp là quá trình làm mới và tạo ra sự khác biệt với mục đích đem lại sự giàu có cho cá nhân và tạo ra các giá trị mới cho xã hội. Sự hiểu biết này phản ánh chức năng xã hội của kinh doanh là mang lại lợi ích cho công chúng chứ không chỉ đơn thuần theo đuổi lợi nhuận cá nhân (Kao, 1993). Điều này liên quan đến khái niệm về doanh nghiệp xã hội, đề cập đến hoạt động sáng tạo với mục tiêu xã hội trong khu vực lợi nhuận hoặc trong khu vực phi lợi nhuận, hoặc trong các hình thức cấu trúc kết hợp hai ngành này (Dees, 1998). Đồng quan điểm đó, Tan et al. (2005) cho rằng cần nhận thức khởi nghiệp từ khía cạnh xã hội, cụ thể khởi nghiệp không chỉ với mục đích tạo ra sự giàu có cho cá nhân và mà cần nhìn nhận khởi nghiệp ở những giá trị đem lại cho xã hội.

Trong khi đó, khái niệm về khởi nghiệp sáng tạo (Startup) chưa có sự thống nhất. Theo Khoản 2 Điều 3 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (Luật số 04/2017/QH14 ban hành ngày 12/06/2017, có hiệu lực từ 01/01/2018) định nghĩa doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo là doanh nghiệp nhỏ và vừa được thành lập để thực hiện ý tưởng trên cơ sở khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới và có khả năng tăng trưởng nhanh. Như vậy, ba tiêu chí cơ bản để xác định doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo là:

(i) Tư cách pháp lý: phải là doanh nghiệp;

(ii) Hoạt động: Phải dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ hoặc mô hình kinh doanh mới;

(iii) Triển vọng: Có khả năng tăng trưởng nhanh.

Định nghĩa này tương đối phù hợp với các định nghĩa thông dụng về startup ở nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là về các yếu tố liên quan tới hoạt động sáng tạo và triển vọng phát triển. Dự thảo Thông tư về Quỹ đầu tư mạo hiểm cho khởi nghiệp sáng tạo đưa ra định nghĩa: “Khởi nghiệp sáng tạo là quá trình hiện thực hóa ý tưởng kinh doanh và hình thành mô hình kinh doanh có giá trị gia tăng cao, có khả năng tăng trưởng nhanh thông qua ứng dụng các thành tựu nghiên cứu, giải pháp kỹ thuật, công nghệ, quản lý để nâng cao hiệu quả kinh tế, năng suất, chất lượng hoặc giá trị của sản phẩm”.

Bên cạnh đó, theo Quyết định số 844/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ Về việc phê duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025”: Doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo được hiểu là là doanh nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới. Doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo có thời gian hoạt động không quá 5 năm kể từ ngày được cấp chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu.

Trong khi đó, Ekaterina Nagui (2015) khởi nghiệp sáng tạo nhìn chung là một việc kinh doanh mới, dựa trên một ý tưởng sáng tạo hoặc công nghệ có thể cung cấp lợi thế cạnh tranh bền vững. Tuy nhiên, khởi nghiệp sáng tạo cũng có thể dựa các khía cạnh khác như điều chỉnh những công nghệ hiện tại cho mục đích mới, đặt ra một mô hình kinh doanh mới để mở ra các giá trị trước đây chưa được tìm ra, hoặc thậm chí mang sản phẩm hay dịch vụ đến một địa điểm mới hoặc nhóm khách hàng trước đây chưa được phục vụ. Trong tất cả các trường hợp này, sự sáng tạo đổi mới là chìa khóa đưa đến thành công cho công ty khởi nghiệp sáng tạo (Paul Graham, 2012).

Công ty khởi nghiệp là một liên doanh kinh doanh thường là một doanh nghiệp mới nổi, đang phát triển nhanh nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường bằng cách phát triển một mô hình kinh doanh khả thi xung quanh một sản phẩm, dịch vụ, quy trình hoặc nền tảng sáng tạo. Một công ty khởi nghiệp thường là một công ty được thiết kế để phát triển và xác nhận hiệu quả một mô hình kinh doanh có thể mở rộng (Riitta Katila et al., 2012).

Như vậy, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo là doanh nghiệp được thành lập trên cơ sở khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới và có khả năng tăng trưởng nhanh, có thời gian hoạt động không quá 5 năm kể từ ngày được cấp chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu.

CASTI Hub (tổng hợp)