Nhiều nhóm khởi nghiệp gọi vốn thành công, nhưng do nguồn vốn chủ yếu từ các quỹ đầu tư nước ngoài nên khi thành lập doanh nghiệp (DN) lại phải đăng ký kinh doanh ở nước ngoài. Một trong những lý do là các chính sách liên quan đến khởi nghiệp của Việt Nam mới, nên để hoàn thiện khung pháp lý cũng như chính sách hỗ trợ cần thêm thời gian.

Ông Nguyễn Quân - nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN, từng chia sẻ trong mấy năm gần đây, Việt Nam nói nhiều đến khởi nghiệp và quốc gia khởi nghiệp. Tuy nhiên, phải thẳng thắn thừa nhận, chúng ta còn hiểu chưa đầy đủ về khởi nghiệp và còn làm quá ít cho việc hình thành và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp.

Không thu hút được đầu tư

Phong trào khởi nghiệp còn nhiều khó khăn do hệ sinh thái khởi nghiệp chưa hoàn chỉnh, đặc biệt gần như còn thiếu các quỹ đầu tư mạo hiểm. Đến hết năm 2017, Việt Nam có khoảng 40 quỹ đầu tư hoạt động, nhưng đa phần là quỹ của nước ngoài (IDG Ventures, CyberAgent Ventures, DJF-Vina Capital, 500 Start-up…).

Vì vậy, nhiều nhóm khởi nghiệp gọi vốn thành công, nhưng do nguồn vốn chủ yếu từ các quỹ đầu tư nước ngoài nên khi thành lập DN lại phải đăng ký kinh doanh ở nước ngoài, như Singarore, Malaysia, Thái Lan, Hong Kong (Trung Quốc)…

Ông Hồ Nghĩa Thứ - Giám đốc công ty CP Kiến trợ tạo Thành công và Hạnh phúc (OHSHO), chia sẻ DN này khi khởi nghiệp không phải là DN đổi mới sáng tạo, ban đầu làm truyền thông và sự kiện. Tuy nhiên, trong 5 năm nay, DN có ý tưởng, đã và đang triển khai dự án startup riêng trong công ty. Nguồn vốn của các dự án này phải lấy từ nội tại công ty, từ nguồn hoạt động truyền thống.

“Chúng tôi muốn thu hút vốn từ các quỹ đầu tư nhưng không thực hiện được do sợi dây kết nối giữa DN và quỹ đầu tư còn hạn chế”, ông Thứ chia sẻ.

Hơn nữa, khó khăn bắt nguồn từ chính nội tại của DN khởi nghiệp. Ông Thứ cho biết có hai điều kiện để nhà đầu tư quan tâm. Điều kiện cần là ý tưởng phải hay, có tính khả thi và chứng minh được kết quả trong hoạt động kinh doanh.

Điều kiện đủ là khi có cầu nối giữa nhà đầu tư và DN sáng tạo, người lãnh đạo DN phải cho nhà đầu tư thấy được khả năng sáng tạo, phối hợp làm việc nhóm giữa các thành viên trong DN với nhau. Hầu như các DN khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam đều đang thiếu tất cả những điều này.

Trên thực tế hiện nay, Việt Nam đã có những quy định và chính sách mới trong hoạt động khuyến khích đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo Đề án 844 về hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025; quy định về đầu tư cho DNNVV khởi nghiệp sáng tạo theo Nghị định 38/2018/NĐ-CP của Chính phủ.

Theo bà Phan Hoàng Lan - đại diện Cục Phát triển thị trường và DN khoa học công nghệ (Bộ KH&CN), Nghị định 38 ra đời đã tạo được sự đồng thuận rất lớn của DN. Rất nhiều nhà đầu tư khi nhìn thấy chính sách của Việt Nam bắt đầu khuyến khích đầu tư khởi nghiệp đã vào tìm hiểu. Tuy nhiên, kết quả thế nào phải chờ thêm thời gian.

Hành lang pháp lý chưa hoàn thiện

“Đầu tư cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở Việt Nam mới chỉ manh nha do các chính sách liên quan đến khởi nghiệp còn đang ở mức rất mới, để hoàn thiện khung pháp lý cũng như chính sách hỗ trợ cần khoảng 3 năm nữa mới xong. Ví dụ như việc tài trợ cho khởi nghiệp, hiện tại chúng ta gần như chỉ tài trợ cho những khoản liên quan đến nghiên cứu và phát triển còn những khoản liên quan đến tìm hiểu thị trường như thế nào, đi ra nước ngoài ra sao vẫn chưa có”, bà Lan cho biết.

Đại diện Bộ KH&CN cũng cho rằng các mô hình đầu tư kiểu sàn giao dịch gọi vốn cộng đồng hay sàn dành cho khởi nghiệp chưa có. Hiện nay, các bộ ngành đang nỗ lực để nghiên cứu và đề xuất Chính phủ xem xét và quyết định những chính sách mới.

“Việc rà soát và hoàn thiện chính sách liên quan tới khởi nghiệp sáng tạo, Bộ KH&CN rất cần sự đồng hành của các bộ ngành liên quan. Con đường này là hành trình dài, không thể một năm có thể phát triển như Mỹ. Vì vậy, các bộ, ngành và địa phương cùng DN có ý kiến trao đổi để cập nhật chính sách đó nhanh chóng hơn”, bà Lan nhấn mạnh.

Dẫn chứng kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển như Mỹ hay Isarel, ông Nguyễn Quân cho rằng: “Để khởi nghiệp sáng tạo thành công cần tạo ra một môi trường vườn ươm để các hạt giống có điều kiện nảy mầm tốt nhất” - hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo cần được Nhà nước đứng ra xây dựng để bảo đảm tính ổn định và độ sẵn sàng giúp các DN khởi nghiệp.

Ông Lương Minh Huân - Phó Viện trưởng Viện Phát triển DN, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), kiến nghị bên cạnh việc thành lập và đưa vào hoạt động hiệu quả các quỹ hỗ trợ khởi nghiệp, quỹ hỗ trợ DN nhỏ và vừa, cần có cơ chế khuyến khích phát triển các mô hình tư nhân về quỹ khởi nghiệp như các quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ đầu tư thiên thần, quỹ huy động vốn từ cộng đồng.

Nhà nước cần xây dựng các chương trình hỗ trợ, khuyến khích phát triển khởi nghiệp có định hướng trong những lĩnh vực ưu tiên, đề cao tính đổi mới sáng tạo và có tính quốc tế cao hơn.

Theo thoibaokinhdoanh.vn