Cách đây 40 năm, Alexey Pajitnov lúc đó đang là kỹ sư phần mềm ở Viện Hàn lâm Khoa học Xô Viết, và được giao nhiệm vụ đánh giá hiệu năng của dòng máy tính Electronika 60 mà Liên Xô đang nghiên cứu sản xuất. Ông nảy ra ý tưởng làm một game, chơi thử để đo tốc độ máy tính. Pajitnov liền viết một game đơn giản, dựa vào trò xếp hình toán học pentomino thuở bé từng chơi.

Ngày 6/6/1984, Tetris chính thức ra đời. Ý tưởng vô tình này đã trở thành một trong những game thành công nhất, gây nghiện nhất mọi thời đại.

Trò xếp hình kinh điển pentomino bao gồm 12 khối nhiều hình dạng được tạo thành từ 5 ô vuông, người chơi phải xếp thành một hình chữ nhật khít nhau. Để đơn giản hóa, Pajitnov giảm số lượng ô vuông cấu thành xuống còn 4, do đó số lượng các khối giảm xuống 7. Ông đặt tên cho game này là Tetris, kết hợp từ “tetra” (tiếng Hi Lạp nghĩa là 4) và môn thể thao “tennis” yêu thích của mình. Chính bản thân Pajitnov cũng trở thành tín đồ của Tetris.

Trong thời kỳ chiến tranh lạnh, để một game xuất phát từ Liên Xô có thể khuynh đảo thế giới chẳng phải là điều dễ dàng, vậy mà Tetris lại vươn lên một hiện tượng trên toàn thế giới.

Chỉ một thời gian ngắn sau khi ra đời, Tetris đã bắt đầu vượt ra khỏi Liên Xô và xuất hiện ở những quốc gia khác. Năm 1986, ông nhận được một tin nhắn telex (tiền thân máy fax) của Robert Stein, nhân viên bán hàng công ty phần mềm Andromeda (Hungary). Trong tin nhắn, Stein ngỏ ý muốn có bản quyền Tetris để bán game này đến các nước phương Tây, và Stein cũng đề nghị trả trước một khoản hậu hĩnh.

Pajitnov nhớ lại: “Lúc đó, tiếng Anh của tôi rất tệ. Vì vậy tôi đưa ra một số câu trả lời xã giao, kiểu rằng chúng tôi rất vui khi nhận được đề nghị và có thể tiến hành các thỏa thuận”. Tuy nhiên, làm ăn với các công ty phương Tây có thể khiến ông ngồi tù. Biết được điều này, vậy nên Pajitnov bắt đầu tìm cách bán bản quyền Tetris thông qua nhà nước.

Tréo ngoe thay, Stein nhầm tưởng Pajitnov đã bật đèn xanh cho mình, và ngay lập tức cho sản xuất Tetris. Khi game này chuẩn bị ra mắt, Stein nhận được một telex khác báo rằng ông vẫn chưa có quyền sản xuất Tetris. Hay nói cách khác, việc làm của Stein là trái pháp luật.

Sau rất nhiều rắc rối, cuối cùng, Stein cũng có được quyền sản xuất. Năm 1988, Tetris có mặt trên thị trường Anh và Mỹ. Tetris vẫn giữ được “nét Liên Xô” của mình với hình ảnh điện Kremlin và các ký tự Cyrillic (ký tự dùng trong bảng chữ cái Liên Xô). Tuy nhiên, sự hiểu lầm giữa Pajitnov và Stein cho thấy những khó khăn trong việc xuất khẩu một game từ Liên Xô đến phương Tây.

Tetris bán rất chạy trên máy vi tính. Tuy nhiên, việc game này bùng nổ khắp toàn cầu thì phải kể đến công lao của hãng Nintendo của Nhật Bản.

Năm 1989, Nintendo chuẩn bị tung ra một chiếc máy chơi game cầm tay nhỏ gọn, tên là Game Boy. Nintendo định cài sẵn trò Mario (một game huyền thoại khác) lên Game Boy để hút khách. Nhưng nhà thiết kế game Henk Rogers, người Hà Lan sống ở Nhật Bản đang làm cho Nintendo lúc đó, đến gặp chủ tịch Nintendo và nói:

“Nếu ông muốn mấy cậu bé chơi máy Game Boy thì cứ cài Mario. Nếu ông muốn tất cả mọi người chơi máy Game Boy thì hãy cài Tetris”.

Kết quả, Game Boy với trò Tetris bán được 35 triệu bản và giúp thương hiệu này trở thành một trong những máy chơi game thành công nhất mọi thời đại. Rất nhiều người, bao gồm cả Pajitnov, đã xem đây là phiên bản hoàn hảo nhất của Tetris, vì hài hòa cả phần cứng lẫn phần mềm, bám chặt phương châm thành công của game: “dễ chơi nhưng không dễ thắng”.

Những năm 90, chiếc máy này về Việt Nam, và lập tức gây nên một làn sóng cuốn tất cả mọi người, từ người lớn đến trẻ con vào cơn cuồng Tetris. Mọi người gọi chiếc máy chơi game này là “Máy xếp gạch”.

Mặc dù Tetris rất thành công, thế nhưng Pajitnov vẫn không kiếm được đồng nào. Ông cho biết: “Có rất nhiều vướng mắc về mặt pháp lý. Khi bàn luận vấn đề quyền sở hữu và nguồn gốc của Tetris, vì muốn mọi chuyện suôn sẻ, tôi trao quyền sở hữu cho Trung Tâm Máy tính Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô trong 10 năm”.

Năm 1991, với sự giúp đỡ của Henk Rogers, Pajitnov rời Moscow đến Seattle. Năm 1995, thỏa thuận về quyền sở hữu trò chơi chấm dứt, Pajitnov cuối cùng cũng nhận được những khoản tiền bản quyền đầu tiên.

Năm 1996, Pajitnov và Rogers thành lập công ty Tetris nhằm xử lý việc cấp phép Tetris và các sản phẩm phụ. Năm 2005, công ty Tetris mua lại công ty đang nắm bản quyền game này ở Liên Xô, và chính thức giành quyền kiểm soát tất cả các bản Tetris trên toàn thế giới. Công ty thậm chí còn tiêu chuẩn hóa và thương hiệu hóa tên, màu sắc của các khối Tetris. Các khối này được gọi là Tetriminos, thay vì cái tên tetrominoes chung chung.

Tetris trở thành đề tài của rất nhiều nghiên cứu khoa học. Một nghiên cứu cho thấy Tetris có hiệu quả chống lại cảm giác thèm ăn hoặc nghiện thuốc. Một số khác chỉ ra rằng những người chơi Tetris thường xuyên sẽ tăng độ dày ở một số phần não. Chơi Tetris trong thời gian dài có thể dẫn đến những giấc mơ về những mảnh vỡ hoặc gán các vật thể trong thế giới thực thành các khối Tetriminos và tự xếp các khối này trong đầu. Đây được gọi là “Hiệu ứng Tetris”.

Phiên bản mới nhất phát hành năm 2019, trùng với kỷ niệm 35 năm phát hành trò chơi, có tên “Tetris 99”, cho phép đến 99 người chơi cùng lúc. Kể từ năm 2010, giải đấu eSport tổ chức tại Portland, Oregon, dựa trên phiên bản Tetris năm 1989 của Nintendo đã trở thành một trong những cuộc thi quy tụ nhiều người chơi nhất. Một số trận thậm chí kéo dài hơn 30 phút và thu hút hơn 10 triệu lượt xem trên Youtube.

Nói về Tetris, Henk Rogers chia sẻ: “Giống như bài Happy Birthday vậy. Rất nhiều bài hát ra đời và phổ biến, thế nhưng Happy Birthday vẫn sẽ luôn trường tồn. Có thể nói, Tetris đã trở thành ‘Happy Birthday của game’”.

Hải Vy

Theo Enternews.vn