Bên cạnh những thuận lợi của Hệ sinh thái khởi nghiệp của Malaysia ở Phần 1. Tại Phần 2 sẽ thể hiện những thách thức mà Hệ sinh thái khởi nghiệp của Malaysia đang đối diện.

Những thách thức của hệ sinh thái

Bên cạnh những thuận lợi, Hệ sinh thái khởi nghiệp của Malaysia cũng gặp những thách thức và lỗ hổng có thể được nhóm thành 5 nhóm: Tài chính, Nhân tài, Đổi mới sáng tạo, Chính sách và quy định, và Môi trường thị trường

Thiếu vốn từ khu vực tư nhân

Mặc dù chính phủ đóng vai trò chính trong việc cung cấp vốn trực tiếp cho các startup, nhưng Malaysia cần tạo ra môi trường thuận lợi hơn nữa để thu hút các nhà đầu tư tư nhân.

Tại thời điểm xây dựng lộ trình, Chính phủ Malaysia, thông qua nhiều cơ quan khác nhau như Quỹ Cradle, Tập đoàn Phát triển công nghệ Malaysia (MTDC), Công ty Cho vay nợ mạo hiểm Malaysia Bhd (MDV), Công ty Quản lý vốn mạo hiểm Malaysia (MAVCAP), Kumpulan Model Perdana (KMP) và Tập đoàn Kinh tế kỹ thuật số Malaysia (MDEC), cung cấp hỗ trợ tài chính trực tiếp cho các startup địa phương. Từ Kế hoạch Malaysia lần thứ 9 đến Kế hoạch Malaysia lần thứ 11, tổng số tiền chính phủ đã phê duyệt hoặc đầu tư vào 5 quỹ dựa trên công nghệ là 1,31 tỷ RM.

Mặc dù đây là một minh chứng tốt về sự hỗ trợ của các công ty đầu tư mạo hiểm (VC) thuộc sở hữu của chính phủ ở Malaysia, nhưng các quỹ này có xu hướng đảm nhận vai trò của các cổ đông, thay vì các nhà đầu tư gián tiếp. Điều này không giống với vai trò của các chính phủ Vương quốc Anh, Hoa Kỳ, Singapore và Hàn Quốc, dẫn đến những kết quả rất khác nhau. Thay vì chuyển nguồn tài trợ trực tiếp cho các VC thuộc sở hữu của chính phủ như một phương tiện để đầu tư vào các startup, các chính phủ khác đóng vai trò là người hỗ trợ, để tránh cạnh tranh trực tiếp với các VC và các nhà tài trợ tư nhân. Để khắc phục những hạn chế này, các nỗ lực phải được thực hiện để giảm yếu tố thúc đẩy cạnh tranh trực tiếp với các nhà tài trợ tư nhân, đồng thời, thu hút các nhà đầu tư tư nhân bằng cách cung cấp các yếu tố kéo như giảm thuế và trợ cấp phù hợp. Điều này sẽ không chỉ tăng nguồn vốn cho các startup, mà còn đảm bảo rằng động lực đầu tư vẫn hoạt động ở các giai đoạn sau trong vòng đời của một công ty khởi nghiệp.

Thiếu nhân tài trong và ngoài nước với các kỹ năng kỹ thuật số cần thiết

Các tài năng địa phương thiếu tư duy kinh doanh do sợ thất bại, trong khi thị thực cho các tài năng nước ngoài thiếu sự đánh giá nghiêm ngặt.

Một trong những lý do khiến Malaysia tụt từ vị trí thứ 19 năm 2016 xuống vị trí thứ 27 vào năm 2020 là do môi trường tuyển dụng toàn cầu có tính cạnh tranh cao và sự thiếu hụt nhân tài công nghệ. Malaysia cũng là một trong những quốc gia có điểm số thấp nhất về 'Hỗ trợ văn hóa', cho thấy các doanh nhân có địa vị xã hội và sự tôn trọng thấp hơn. Điều này cũng có thể là do các chuẩn mực văn hóa châu Á - nơi cha mẹ muốn con cái họ có những công việc truyền thống, 'ổn định' hơn và coi thất bại là điều đáng xấu hổ. 45% người Malaysia đồng ý rằng họ có thể nhận ra những cơ hội tốt, nhưng sẽ không bắt đầu kinh doanh vì sợ thất bại.

Theo một cuộc khảo sát do Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) thực hiện, 75% sinh viên ở Malaysia cũng cho biết họ quan tâm đến những gì người khác nghĩ về họ khi họ thất bại và không muốn bị “mất mặt”. Đối với nhân tài nước ngoài, Luật Nhập cư đóng vai trò quan trọng. Trên toàn cầu, các quốc gia đang triển khai thị thực với các điều kiện tiên quyết nghiêm ngặt nhắm vào những tài năng chất lượng hàng đầu nhưng luật pháp Malaysia vẫn chưa bao gồm các yêu cầu về quyền sở hữu Sở hữu trí tuệ (IP) đã được chứng minh hoặc nguồn tài trợ hiện có được bảo đảm. Điều này làm ảnh hưởng đến chất lượng của nhân tài và các startup tham gia vào thị trường trong nước.

Thiếu lộ trình rõ ràng cho các startup từ giai đoạn ý tưởng đến thương mại hóa

Các startup không được trang bị đầy đủ kiến thức và khả năng tiếp cận để đưa sản phẩm của họ từ ý tưởng đến thương mại hóa. Malaysia đã tăng số lượng nghiên cứu khoa học lên 4,5 lần từ năm 2008 đến năm 2018. Tuy nhiên, chỉ có 8,3% sản phẩm nghiên cứu và đổi mới sáng tạo quốc gia được thực hiện trong Kế hoạch lần thứ 9 và thứ 10 của Malaysia thực sự được thương mại hóa.

Trong khi có nhiều nỗ lực không ngừng nhằm tăng cường hợp tác giữa các tổ chức giáo dục và thị trường, vẫn còn thiếu mối liên kết giữa sản phẩm nghiên cứu và giải pháp thương mại hóa. Nghiên cứu cho thấy mặc dù có sự hỗ trợ cho các startup ở giai đoạn ý tưởng, nhưng các chuyên gia thị trường chỉ tham gia vào giai đoạn cuối của quá trình, dẫn đến tình trạng không phù hợp giữa vấn đề và giải pháp. Số lượng IP tương đối thấp mà các startup Malaysia có được cũng ảnh hưởng đến tiềm năng đầu tư. Xem xét kỹ hơn cho thấy bảo hộ nhãn hiệu là ứng dụng sở hữu trí tuệ phổ biến nhất, trong khi bằng sáng chế, bản quyền và bảo vệ bí mật thương mại là những thứ mà các nhà đầu tư cho là “có giá trị” hơn.

Thiếu các chính sách và quy định mạnh mẽ để cung cấp một môi trường khởi nghiệp bền vững

Nhiều chương trình cung cấp nhiều cơ hội, nhưng cũng có thể gây nhầm lẫn nếu các biện pháp quản lý không đủ đáp ứng để hỗ trợ các startup trưởng thành mở rộng quy mô.

Khi thị trường tiếp tục phát triển với tốc độ chưa từng thấy, các chính sách và quy định cần phải đủ linh hoạt để dự đoán các xu hướng và cung cấp các khoản trợ cấp nhằm cải thiện sự thuận tiện cho hoạt động kinh doanh. Bối cảnh chính sách và quy định hiện tại của Malaysia thường không cung cấp đủ hỗ trợ dài hạn để nuôi dưỡng các startup nhằm duy trì hoạt động và mở rộng quy mô. Xếp hạng Năng lực cạnh tranh thế giới năm 2020 của Viện Phát triển quản lý (IMD), xếp Malaysia ở vị trí thứ 52 về mức độ dễ dàng bắt đầu hoặc thiết lập một doanh nghiệp. Tuy nhiên, “startup days” - thời gian đăng ký thành lập doanh nghiệp đã tăng từ 13,5 ngày vào năm 2019 lên 17,5 ngày vào năm 2020. Các startup cũng gặp khó khăn trong việc xác định nơi cần hỗ trợ. Có nhiều cơ quan khác nhau tham gia như Trung tâm Sáng tạo và Đổi mới toàn cầu Malaysia (MaGIC), MDEC, SME Corporation Malaysia và Hội đồng Thương mại điện tử và Công nghệ thông tin Selangor (SITEC), có chức năng chồng chéo trong việc hỗ trợ các startup.

Điều này mang đến những thách thức cho các startup trong việc xác định đúng tổ chức hỗ trợ ngay từ đầu để tìm kiếm sự hỗ trợ và hướng dẫn. Các startup quốc tế coi nhiều nguồn thông tin và chức năng này là trở ngại để biến Malaysia thành điểm đến ưa thích. Tệ hơn nữa, dữ liệu hiện có về các startup thường khá hạn chế và rời rạc. Malaysia cần một môi trường kinh doanh thuận lợi và linh hoạt hơn cho các startup, nơi dữ liệu, chính sách và cơ quan quản lý được hợp nhất hơn.

Thiếu sự xác nhận và hỗ trợ; thiếu khả năng thâm nhập thị trường xuyên biên giới

Ít chương trình tăng tốc và vườn ươm quốc tế có nghĩa là cơ hội thâm nhập thị trường nước ngoài của các startup sẽ hẹp hơn; trong khi, thiếu mua sắm của chính phủ cho các startup có thể cản trở sự phát triển trong nước của họ.

Hiện tại, Malaysia có 28 tổ chức thúc đẩy kinh doanh hoặc vườn ươm được hỗ trợ bởi chính phủ, doanh nghiệp hoặc khu vực tư nhân. Phần lớn các tổ chức này là trong nước và để tiếp cận thị trường toàn cầu, các tổ chức thúc đẩy kinh doanh và vườn ươm này cần có nhiều mạng lưới quốc tế nổi bật hoặc đối tác hơn. Do đó, cần có thêm các chương trình bắt nguồn từ các mạng lưới quốc tế có thể cung cấp cho các startup quyền truy cập trực tiếp vào các mạng toàn cầu.

Về tăng trưởng trong nước, các startup được coi là nhà cung cấp phi truyền thống, gặp khó khăn trong việc tiếp cận các hợp đồng mua sắm của chính phủ. Điều này dẫn đến một nguồn cơ hội đáng kể bị bỏ lỡ cho các startup, vì trung bình, các nước OECD chi khoảng 12 % GDP của họ mỗi năm đối với các hợp đồng của chính phủ. Đối với Malaysia, con số đó lên tới khoảng 180 tỷ RM. Các quy trình mua sắm của chính phủ, tính đủ điều kiện và tiêu chí đánh giá thường vẫn là trở ngại đối với các startup non trẻ và mới bắt đầu. Đổi lại, chính phủ bỏ lỡ các giải pháp hiệu quả và đổi mới tiềm năng cho các nhu cầu cụ thể của họ, do bộ máy quan liêu.

CASTIHub (Tổng hợp)