Khởi nghiệp sáng tạo là tiền đề để thúc đẩy phát triển kinh tế tri thức cho TP.Hồ Chí Minh (TP.HCM). Vì vậy, rất cần các chính sách hỗ trợ làm đòn bẩy cho việc này.

Hiện nay, ví điện tử VNPay và ví điện tử MoMo đã trở nên rất quen thuộc với người dùng Việt để thanh toán trực tuyến các nhu cầu từ giải trí, mua sắm, du lịch…
Ngoài ra, hai công ty chuyên về game là VNG và Sky Mavies cũng đã hình thành nhóm 4 "start-up Kỳ lân" là những doanh nghiệp hiếm hoi với thành công nổi bật trong hàng nghìn doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trong hơn 10 năm qua của Việt Nam. Trong khi theo thống kê, tỉ lệ thất bại trong đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là hơn 95%.

Khởi nghiệp sáng tạo khó đủ đường
Theo thống kê hiện nay, TP.HCM (gọi tắt là TP) có 1.926 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (chiếm khoảng 50% tổng số doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo cả nước). Trong đó, 65% doanh nghiệp thuộc lĩnh vực công nghệ thông tin, còn lại thuộc các lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, hóa dược, công nghệ sinh học, điện, điện tử, cơ khí, tự động hóa...

Chỉ ra các khó khăn của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo về công nghệ, ông Trần Hữu Dũng, chủ tịch hội đồng quản trị Công ty cổ phần Dịch vụ an toàn thông tin TP.HCM, cho hay các doanh nghiệp này đa số xuất thân từ những người trẻ có kiến thức, đam mê về công nghệ.

Trong khi, để có được một doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo "sống được", thì phải trải qua các giai đoạn nghiên cứu và phát triển từ ý tưởng, nghiên cứu và phát triển, ươm tạo, tăng tốc, tăng trưởng và nhân rộng mô hình. Tuy nhiên, các doanh nghiệp này ngoài chuyên môn, đam mê công nghệ thì thường họ có rất ít kinh nghiệm về tìm đối tác, kêu gọi đầu tư, quản trị, marketing, tìm kiếm thị trường, phát triển thương mại sản phẩm…
Bên cạnh đó, theo ông Dũng, các doanh nghiệp gần như không được hỗ trợ đáng kể từ chính sách của Nhà nước. "Khó khăn về nguồn vốn đầu tư cũng như chính sách hỗ trợ là trở ngại lớn nhất đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. TP.HCM có chương trình hỗ trợ vay vốn dành riêng cho doanh nghiệp này khởi nghiệp sáng tạo, tuy nhiên thủ tục không hề đơn giản, rất khó cho các doanh nghiệp khi tiếp cận nguồn vốn", ông Dũng nói.

Ông Nguyễn Thanh Hà - chủ nhiệm chi hội Gia Định Hội Doanh nhân trẻ TP.HCM, chủ tịch hội đồng thành viên Công ty tư vấn đầu tư WTP - cho rằng doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo rất thiếu vốn, trong 5 năm đầu hầu như không có lợi nhuận trong khi vẫn phải đóng thuế thu nhập.

Cần ưu đãi vốn, thuế
Từ phân tích trên, theo ông Hà, trong giai đoạn đầu doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo rất cần được hỗ trợ và ưu đãi về thuế thu nhập để tạo nguồn lực cho doanh nghiệp tiếp tục hoàn thiện sản phẩm, tiếp cận nguồn vốn đầu tư và thị trường. Bởi lẽ, chính tỉ lệ thất bại đến hơn 95% khi đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo nên khó thu hút đầu tư từ khối tư nhân. Vì vậy, nghị quyết đặc thù đang được Quốc hội xem xét thông qua với chính sách miễn giảm thuế kỳ vọng sẽ tháo gỡ các  điểm nghẽn hiện tại và tạo ra đòn bẩy giúp TP đẩy mạnh khởi nghiệp sáng tạo, phát triển khoa học công nghệ trong thời gian tới. Cụ thể, nghị quyết miễn giảm thuế cho tất cả các cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức tham gia hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.

Trong đó, chính sách miễn giảm thuế thu nhập khá hấp dẫn: miễn thuế 4 năm và giảm 50% thuế thu nhập doanh nghiệp trong 9 năm tiếp theo; miễn thuế thu nhập cá nhân, doanh nghiệp với khoản thu từ chuyển nhượng vốn góp, quyền góp vốn vào doanh nghiệp; khởi nghiệp sáng tạo; miễn thu nhập cá nhân trong 5 năm với chuyên gia, nhà khoa học, cá nhân khởi nghiệp sáng tạo làm việc tại doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo…

Nghị quyết giao cho HĐND TP quyền chủ động trong việc quyết định tiêu chí, lĩnh vực, nguồn chi hỗ trợ… "Chính sách hỗ trợ cần đủ khuyến khích và thu hút nhân tài. Ưu đãi về thuế thu nhập với những người làm trong lĩnh vực này sẽ giúp TP xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo có lợi thế cạnh tranh trong khu vực. TP sẽ tạo được nguồn lực quan trọng, cho ra các sản phẩm ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong 10 năm tới để phục vụ các chương trình phát triển kinh tế-xã hội của TP...", ông Hà nói.

Thu hút nhân tài lĩnh vực công nghệ cao
Mới đây, trong cuộc làm việc với cơ quan trung ương tại Khu công nghệ cao, ông Nguyễn Anh Thi - trưởng ban quản lý Khu công nghệ cao TP.HCM - đề xuất cần miễn giảm thuế thu nhập cá nhân để thu hút nhân tài.

TS Phạm Đình Dũng - trưởng ban quản lý Khu nông nghiệp công nghệ cao TP.HCM - cũng cho rằng TP cần có một cơ chế mới, linh hoạt từ tuyển dụng cho tới tài chính cũng như những cơ chế hỗ trợ cần thiết đối với nhà khoa học, nhân tài.

Các ban của Quốc hội tán thành về chủ trương, đề xuất hỗ trợ hoạt động đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp trong các lĩnh vực ưu tiên của TP trong dự thảo nghị quyết đặc thù.

Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho rằng TP cần đánh giá tác động cụ thể hơn để việc miễn, giảm thuế hợp lý, không tác động tiêu cực đến ngân sách.

Với đề xuất HĐND TP quy định, quyết định tiêu chí, điều kiện, lĩnh vực, mức hỗ trợ đối với tổ chức, cá nhân khởi nghiệp sáng tạo, đa số ý kiến cho rằng việc giao HĐND TP quyết định là hợp lý.

TH